Việc Israel và Hamas đạt thỏa thuận ngừng bắn tại dải Gaza mang đến hy vọng tươi sáng hơn về triển vọng hòa bình lâu dài cho không chỉ ở dải đất này mà còn ở “chảo lửa” Trung Đông.

Người dân Palestine vui mừng về thỏa thuận ngừng bắn giữa Hamas và Israel tại Deir al-Balah, Gaza. Ảnh: Abdel Kareem Hana/AP

Thỏa thuận có hiệu lực vào ngày 19-1 và kéo dài 42 ngày. Trong giai đoạn 1 kéo dài trong 6 tuần, Hamas sẽ trả tự do cho 33 trong số khoảng 100 con tin, để đổi lấy việc Israel trả tự do cho những người Palestine bị bắt giữ. Sau đó, các bên sẽ đàm phán các thỏa thuận cần thiết đạt giai đoạn 2, tức là chấm dứt xung đột vĩnh viễn. Ba nước trung gian gồm Mỹ, Qatar và Ai Cập sẽ giám sát việc thực hiện lệnh ngừng bắn này.

Dư luận quốc tế hoan nghênh

Thỏa thuận đôi bên cùng có lợi này đạt được nhờ tổng hòa các yếu tố ở thời điểm bước ngoặt, ghi nhận sự hợp tác hiếm hoi giữa các bên đối đầu sau nỗ lực đàm phán gian truân kéo dài từ tháng 5-2024 với sự tham gia của các bên hòa giải trung gian nhiệt thành và tâm huyết. Từ Nhà Trắng, CNN dẫn lời Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Joe Biden thừa nhận đây là một trong những cuộc đàm phán khó khăn nhất mà ông từng trải qua. ​​Đối với người dân Gaza vốn kiệt sức sau hơn 15 tháng chìm trong bạo lực và thiếu thốn cực độ, thỏa thuận mang đến hy vọng hòa bình lâu dài. Tại thành phố Khan Younis ở nam Gaza, đám đông reo hò, vẫy cờ Palestine và nhảy múa ăn mừng.

“Ngày tuyệt vời nhất trong cuộc đời tôi và cuộc sống của người dân Gaza”, The Guardian dẫn lời ông Abed Radwan, một cư dân Gaza xúc động nói. Niềm vui không chỉ gói gọn trong Israel và Gaza bởi người dân khắp thế giới như Canada, Bosnia và Herzegovina, Thổ Nhĩ Kỳ… cũng hòa chung niềm hân hoan này.

Lãnh đạo của nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đồng loạt hoan nghênh lệnh ngừng bắn là bước đi quan trọng hướng tới chấm dứt chiến sự. Theo Reuters, ngày 15-1, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) Antonio Guterres đánh giá đây là bước tiến triển quan trọng đầu tiên để mở ra hy vọng thúc đẩy những mục tiêu lớn hơn, như sự thống nhất và toàn vẹn của vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng (OPT), trong đó sự thống nhất của Palestine là yếu tố then chốt để đạt nền hòa bình và ổn định lâu dài tại khu vực vì tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người dân ở Palestine cũng như Israel. Cùng ngày, các nhà lãnh đạo của Mỹ, nhiều nước ở châu Âu và Trung Đông cũng đồng loạt bày tỏ sự ủng hộ. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết thỏa thuận mở ra cánh cửa phá vỡ “vòng xoáy bạo lực” ở Trung Đông.

Cần tuân thủ thỏa thuận

Có thể thấy, thỏa thuận nói trên là thành tựu quan trọng, song giờ đây các bên trong khu vực và Mỹ nêu cao trách nhiệm phải làm mọi cách có thể để chuyến hóa nó thành nền hòa bình lâu dài ở Gaza. Bởi vậy, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres kêu gọi tất cả các bên liên quan tuân thủ cam kết để bảo đảm thỏa thuận ngừng bắn được thực thi hiệu quả, tạo điều kiện cho hàng cứu trợ nhân đạo đến được với người dân bị ảnh hưởng một cách nhanh chóng, an toàn và không bị cản trở.

Tương tự, các nhà lãnh đạo các nước nhấn mạnh cần có giải pháp chính trị để chấm dứt xung đột hoàn toàn tại Gaza. Việc dư luận Gaza vui mừng nhưng vẫn thận trọng và lo ngại là điều không thể tránh khỏi bởi chỉ vài giờ sau khi thỏa thuận được công bố ngày 15-1, Israel đã tăng cường không kích tại Gaza nhằm đạt được lợi thế tối đa trước khi lệnh ngừng bắn bắt đầu vào ngày 19-1, theo cư dân và giới chức trong vùng lãnh thổ Palestine.

Một vấn đề khác cũng đáng quan tâm là việc người Palestine, các quốc gia Arab và cả Israel đến nay vẫn chưa thống nhất về tầm nhìn chung về quản lý và tái thiết Gaza hậu xung đột. Trước đó, Mỹ đã hối thúc Israel cho phép chính quyền Palestine (PA) tiếp quản Gaza nhưng Israel lại phản đối. PA được thành lập theo các thỏa thuận hòa bình tạm thời Oslo cách đây 3 thập kỷ và hiện có một phần quyền quản lý ở Bờ Tây bị chiếm đóng. Với việc Hamas vẫn kiểm soát phần lớn lãnh thổ, Israel và Ai Cập khó có thể dỡ bỏ lệnh phong tỏa mà họ áp đặt khi lên nắm quyền vào năm 2007. Cơ quan LHQ tính toán rằng nếu lệnh phong tỏa vẫn tiếp tục, có thể mất 350 năm để xây dựng lại Gaza.

Dẫu tình hình vẫn đầy bất trắc, tin tức về thỏa thuận ngừng bắn đã thắp lên hy vọng tại Gaza, nơi người dân phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng về lương thực, nước uống, nơi trú ẩn và nhiên liệu suốt nhiều tháng qua.

THƯ LÊ