Thị trường dầu mỏ toàn cầu chao đảo khi rò rỉ thông tin Israel đang chuẩn bị không kích cơ sở hạt nhân Iran, đe dọa gián đoạn nguồn cung từ khu vực sản xuất dầu huyết mạch của thế giới.

Nguồn cung dầu bấp bênh

Giá dầu thô Brent đã vượt ngưỡng 66 USD/thùng trong khi dầu WTI tăng gần 3,5% ngày 20-5 phản ảnh lo ngại sâu sắc. Diễn biến này xảy ra giữa lúc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nỗ lực đàm phán thỏa thuận hạt nhân mới với Iran, nhưng gặp bế tắc về vấn đề làm giàu uranium.

Theo CNN, khả năng Israel tấn công cơ sở hạt nhân Iran “đã tăng lên đáng kể trong những tháng gần đây”. Tình báo Mỹ ghi nhận hoạt động di chuyển vũ khí không quân và việc hoàn thành một cuộc tập trận trên không của Israel, cho thấy mức độ nghiêm túc trong chuẩn bị quân sự. Tuy nhiên, giới chức Mỹ cảnh báo vẫn chưa rõ liệu Israel đã đưa ra quyết định cuối cùng hay chưa.

Nguy cơ xung đột trực diện này không chỉ đe dọa an ninh toàn cầu mà còn có thể đẩy giá năng lượng lên đỉnh mới. Thị trường dầu mỏ đã phản ứng mạnh mẽ trước thông tin này, phản ánh mối lo ngại về sự gián đoạn có thể xảy ra đối với nguồn cung từ khu vực Trung Đông, nơi cung cấp khoảng một phần ba lượng dầu thô toàn cầu, theo Bloomberg.

Theo Marketwatch, Iran hiện sản xuất 3,3 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, mức cao nhất trong 5 năm qua và đứng thứ 3 trong số các quốc gia OPEC, bất chấp lệnh trừng phạt gia tăng từ Mỹ và các đồng minh. Bà Samantha Dart, đồng trưởng bộ phận nghiên cứu hàng hóa toàn cầu của Goldman Sachs, cho biết Iran tăng nguồn cung lên khoảng một triệu thùng mỗi ngày trong 2 năm qua. “Nếu bạn loại bỏ một triệu thùng mỗi ngày từ Iran, điều này có thể làm tăng giá dầu thô lên khoảng 8 USD/thùng”, bà Dart chia sẻ trên Bloomberg Television.

Nguy cơ xung đột leo thang không chỉ đe dọa sản lượng dầu của Iran mà còn có thể gây ra những hậu quả rộng lớn hơn. Nếu căng thẳng mở rộng thành xung đột khu vực toàn diện, Iran có thể đáp trả bằng cách cản trở việc vận chuyển qua eo biển Hormuz, điểm nghẽn chiến lược mà phần lớn dầu từ Trung Đông phải đi qua trước khi đến thị trường toàn cầu.

Đàm phán bế tắc

Biến động trên thị trường dầu mỏ xảy ra trong bối cảnh đàm phán hạt nhân Iran – Mỹ gặp khó khăn. Theo CNN, Tổng thống Trump công khai đe dọa hành động quân sự chống lại Iran nếu nỗ lực đàm phán của chính quyền ông nhằm đạt thỏa thuận hạt nhân mới để hạn chế hoặc loại bỏ chương trình hạt nhân của Tehran thất bại. Trong bức thư gửi tới lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tháng 3-2025, ông Trump đặt ra thời hạn 60 ngày để các nỗ lực này thành công. Hiện đã hơn 60 ngày kể từ khi bức thư được gửi, và 38 ngày kể từ khi vòng đàm phán đầu tiên bắt đầu.

Các cuộc đàm phán đang vướng vào yêu cầu Tehran không làm giàu uranium, quá trình có thể dẫn đến vũ khí hóa, nhưng cũng cần thiết để sản xuất điện hạt nhân cho mục đích dân sự. Đặc phái viên Steve Witkoff, người dẫn đầu phái đoàn Mỹ, nói với ABC News gần đây rằng Washington “không thể cho phép thậm chí 1% khả năng làm giàu”. Về phía Iran, ngày 20-5, ông Khamenei tuyên bố không mong đợi các cuộc đàm phán với Mỹ về chương trình hạt nhân của Tehran sẽ “đi đến kết luận”.

Ông Robert Rennie, trưởng bộ phận nghiên cứu hàng hóa và carbon của Westpac Banking Corp, nhận định với Bloomberg: “Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất về mức độ cao của những canh bạc trong các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran cũng như mức độ mà Israel có thể đi xa nếu Iran khăng khăng duy trì khả năng hạt nhân thương mại của mình”.

Mối quan hệ Israel-Iran đã căng thẳng trong nhiều thập kỷ. Tình hình thay đổi đáng kể từ tháng 4-2024 khi Iran phóng loạt tên lửa vào Israel sau vụ không kích nghi do Israel thực hiện nhắm vào tòa nhà lãnh sự Iran tại Syria. Tháng 10-2024, Iran tấn công Israel lần thứ hai sau cuộc xâm nhập của Israel vào Nam Lebanon, và Israel đáp trả bằng các cuộc không kích vào các mục tiêu quân sự Iran.  Đánh giá tình báo Mỹ hồi tháng 2-2025 cho thấy Israel có thể tận dụng khả năng phòng không suy yếu của Iran để tấn công, nhưng điều này chỉ làm chậm chương trình hạt nhân của Iran ở mức tối thiểu.

TRẦN ĐẮC LUÂN