Ngày 19-1, Tòa án quận Tây Seoul (Hàn Quốc) ra lệnh bắt giữ chính thức đối với Tổng thống bị luận tội Yoon Suk Yeol liên quan tới việc ông ban bố thiết quân luật gây tranh cãi, đánh dấu lần đầu tiên một tổng thống Hàn Quốc đương nhiệm bị bắt giữ trong lịch sử hiện đại của nước này.

Cảnh sát cố gắng giải tán đám đông người ủng hộ Tổng thống Yoon Suk Yeol trước tòa án ở Seoul, Hàn Quốc ngày 19-1. Ảnh EPA-EFE

Theo Yonhap, lệnh bắt giữ được phán quyết dựa trên cáo buộc ông Yoon Suk Yeol đã chỉ đạo cuộc nổi loạn và lạm quyền khi ban bố lệnh thiết quân luật vào ngày 3-12-2024, cũng như cáo buộc ông điều động binh sĩ tới Quốc hội để ngăn các nghị sĩ bỏ phiếu bãi bỏ thiết quân luật. Với lệnh bắt giữ chính thức được ban bố, các điều tra viên có thể kéo dài lệnh tạm giam ông Yoon lên tới 20 ngày, bao gồm cả khoảng thời gian tạm giam sau khi ông bị tạm giữ từ ngày 15-1.

“Tòa chấp thuận yêu cầu của Văn phòng Điều tra tham nhũng đối với các quan chức cấp cao (CIO) do lo ngại nghi phạm có thể tiêu hủy bằng chứng”, tuyên bố của tòa nêu lý do. Phán quyết khiến ông Yoon Suk Yeol trở thành Tổng thống Hàn Quốc đương nhiệm đầu tiên bị bắt chính thức. Trước khi ông Yoon bị bắt, bốn cựu tổng thống: Chun Doo-hwan, Roh Tae-woo, Lee Myung-bak và Park Geun-hye phải đối mặt với án phạt hình sự theo phán quyết của tòa án, nhưng không ai trong số họ đang giữ chức tổng thống vào thời điểm bị bắt.

Ông Yoon dự kiến bị giam tại một phòng biệt lập ở Trung tâm Giam giữ Seoul ở tỉnh Gyeonggi. CIO có kế hoạch sau 10 ngày sẽ chuyển quyền tạm giam ông Yoon Suk Yeol cho cơ quan công tố. Tiếp đó, văn phòng công tố dự kiến điều tra mở rộng và khởi tố ông trước khi thời hạn tạm giam 20 ngày kết thúc. Nếu bị truy tố trong thời gian tối đa 20 ngày tới, ông có thể bị giam thêm nhiều tháng.

Lệnh bắt giữ chính thức này tiếp tục gây chia rẽ trong dư luận Hàn Quốc. Theo Yonhap, các luật sư của ông Yoon Suk Yeol lập luận rằng, lệnh thiết quân luật chỉ là “hành động quản trị” và không phải chịu phán quyết của tòa án vì mệnh lệnh đó được đưa ra để giúp quốc gia vượt qua khủng hoảng do phe đối lập gây nên. Họ cho rằng chính những vụ luận tội các thành viên Quốc hội, việc cản trở hoạt động lập pháp và đơn phương cắt giảm ngân sách của phe đối lập là động cơ dẫn tới lệnh thiết quân luật.

Đáng chú ý, gần 45.000 người tập trung bên ngoài tòa án để bày tỏ ủng hộ đối với tổng thống. Các cảnh quay do YouTuber và các phương tiện truyền thông ghi lại cho thấy cảnh hỗn loạn ngay khi tòa chấp thuận yêu cầu của CIO. Nhiều người ủng hộ tổng thống tức giận trèo qua tường, đập vỡ cửa sổ tòa án, gây ra thiệt hại lớn bên trong tòa án và một số người ném ghế nhựa, rác và các vật dụng khác vào các cảnh sát đang thực thi nhiệm vụ trong khuôn viên tòa án. Theo Korea Times, khoảng 1.400 cảnh sát, bao gồm cả cảnh sát chống bạo động trang bị đầy đủ, được triển khai đến hiện trường để lập lại trật tự.

Khoảng 90 người biểu tình bạo loạn đã bị bắt giữ trong khi các xô xát cũng khiến 9 cảnh sát bị thương. Luật sư của ông Yoon, Seok Dong-hyeon, chỉ trích phán quyết của tòa án nhưng cũng kêu gọi người ủng hộ không nên khiến căng thẳng leo thang trong khi ông Yoon Suk Yeol cho biết: “Tôi hoàn toàn hiểu được sự thất vọng và tức giận của nhiều công dân, nhưng tôi yêu cầu họ bày tỏ quan điểm của mình một cách hòa bình”. 

Theo Yonhap, lãnh đạo đảng Dân chủ đối lập chính (DP) ngày 19-1 lên án các cuộc đụng độ bạo lực nổ ra tại Tòa án quận Tây Seoul do những người ủng hộ ông Yoon Suk Yeol khởi xướng và gọi đó là “những hành vi không thể bào chữa” làm suy yếu pháp quyền và gây nguy hiểm cho hệ thống tư pháp. Quyền Tổng thống Hàn Quốc Choi Sang Mok chỉ đạo cảnh sát tiến hành điều tra kỹ lưỡng về vụ việc và buộc những người vi phạm phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Theo luật hình sự, những người bị kết tội bạo loạn có thể phải đối mặt với mức án lên tới 10 năm tù hoặc khoản tiền phạt lên tới 15 triệu won (10.280 USD). Các cáo buộc bổ sung có thể gồm cản trở nhiệm vụ của lực lượng thực thi pháp luật, xâm nhập trái phép vào cơ sở của nhà nước và phá hoại tài sản công cộng.

Ở góc nhìn khác, việc tòa án ban hành lệnh bắt giữ theo yêu cầu của CIO đánh dấu khoảnh khắc cứu vãn thể diện cho CIO khi lâu nay dư luận nghi ngờ về khả năng điều tra của cơ quan từ khi thành lập 4 năm trước. Đáng chú ý, nỗ lực đầu tiên của cơ quan này nhằm bắt giữ ông Yoon Suk Yeol đã bất thành do động thái thách thức của Cơ quan An ninh tổng thống nhằm ngăn chặn lệnh bắt giữ tổng thống vào đầu tháng này.

Việc tòa án phát lệnh bắt giữ chính thức Tổng thống Yoon Suk Yeol được cho sẽ tác động đáng kể tới quá trình luận tội nhà lãnh đạo này trong bối cảnh Tòa án Hiến pháp đang cân nhắc về việc bãi nhiệm ông dựa trên quyết định luận tội của Quốc hội hay phục chức cho chính trị gia 64 tuổi này. Nổi loạn là một trong số ít tội danh mà chức vụ tổng thống Hàn Quốc không được miễn trừ.

THƯ LÊ