ĐNO – Công chứng điện tử lần đầu tiên được quy định cụ thể trong Luật Công chứng 2024, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025. Hình thức này được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong cải cách hành chính, giúp người dân và doanh nghiệp có thể thực hiện công chứng hoàn toàn trên môi trường số.

Đà Nẵng Online có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thị Hải Nhi, Công ty Luật FDVN, Đoàn Luật sư thành phố Đà Nẵng, xung quanh những điểm mới đáng chú ý của công chứng điện tử.

Luật sư Nguyễn Thị Hải Nhi, Công ty Luật FDVN, Đoàn Luật sư thành phố Đà Nẵng.

* Công chứng điện tử khác gì so với công chứng truyền thống, thưa luật sư?

– Căn cứ vào các quy định khoản 1 Điều 62 Luật Công chứng 2024 có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, công chứng điện tử là việc công chứng được thực hiện bằng phương tiện điện tử để tạo lập văn bản công chứng điện tử, tuân thủ nguyên tắc quy định tại Điều 5 và Điều 62 Luật Công chứng năm 2024.

Có thể nhận thấy công chứng truyền thống khác nhiều với công chứng điện tử. Cụ thể, công chứng truyền thống thực hiện trực tiếp, ký bằng giấy, chữ ký tay, không yêu cầu về trang thiết bị kỹ thuật. Việc lưu trữ thực hiện lưu trữ văn bản giấy, bản lưu được văn phòng công chứng lưu trữ. Còn công chứng điện tử thì phải có tài khoản, chữ ký số, có đủ trang thiết bị, lưu trữ bằng văn bản điện tử.

Công chứng điện tử lần đầu được quy định cụ thể và chi tiết tại Mục 3 Chương V Luật Công chứng 2024 từ Điều 62 đến Điều 65. Văn bản công chứng điện tử được công nhận có giá trị pháp lý như văn bản công chứng truyền thống, là cơ sở để các bên tham gia giao dịch và nhà nước có thẩm quyền thực hiện các thủ tục. Đồng thời, cũng là chứng cứ, những tình tiết sự kiện trong văn bản không phải chứng minh. Đây là bước tiến lớn, mở đường cho việc thực hiện công chứng hoàn toàn trên môi trường số.

* Văn bản công chứng điện tử có hiệu lực pháp lý từ thời điểm nào? Thành phần nào phải ký số để văn bản được xem là hợp lệ, thưa luật sư?

– Theo khoản 2 Điều 64 Luật công chứng 2024, công chứng điện tử có hiệu lực pháp lý kể từ thời điểm được ký bằng chữ ký số của công chứng viên và chữ ký số của tổ chức hành nghề công chứng.

Việc ký số của người tham gia giao dịch, người làm chứng, người phiên dịch vào văn bản công chứng điện tử được thực hiện trước sự chứng kiến của công chứng viên, trừ trường hợp người có thẩm quyền đã đăng ký chữ ký mẫu theo quy định tại khoản 2 Điều 50 của Luật Công chứng (Khoản 3 Điều 47 Nghị định 104/2025/NĐ-CP).

Ảnh minh họa: AI

* Người dân có thể tra cứu văn bản công chứng điện tử ở đâu và việc tra cứu có được bảo mật không?

– Hiện nay, pháp luật chưa quy định cụ thể người dân có thể tra cứu văn bản công chứng điện tử ở đâu. Tuy nhiên, trước khi Luật công chứng 2024 ban hành và có hiệu lực, việc chứng thực bản sao từ bản chính giấy tờ và đã được thực hiện thông qua trang Cổng dịch vụ công quốc gia (dichvucong.gov.vn). Trong thời gian tới, khi Luật công chứng 2024 có hiệu lực, hy vọng sẽ có văn bản hướng dẫn về vấn đề này nhằm bảo đảm thông tin cho người dân.

Việc tra cứu được bảo mật theo quy định tại Điều 66 Luật công chứng 2024: việc thu thập, khai thác, sử dụng và cung cấp thông tin cơ sở dữ liệu công chứng phải tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình.

* Văn bản công chứng điện tử được lưu trữ bao lâu? Trong trường hợp bị mất dữ liệu, người dân có thể xin cấp lại không, thưa luật sư?

– Hồ sơ công chứng điện tử được lưu trữ ở dạng thông điệp dữ liệu. Hồ sơ công chứng điện tử phải được đồng bộ lên cơ sở dữ liệu công chứng theo thời gian thực để phục vụ lưu trữ lâu dài, phục vụ công tác kiểm tra, giám sát và chia sẻ liên thông với cơ quan có thẩm quyền, bảo đảm an toàn thông tin cấp độ 3 trở lên theo Khoản 3 Điều 60 Nghị định 104/2025/NĐ-CP. Pháp luật chỉ quy định là sẽ được lưu trữ lâu dài, không có quy định cụ thể về số năm như văn bản công chứng giấy truyền thống.

Về việc cấp bản sao khi bị mất, người dân có thể yêu cầu cấp lại theo Điều 69 Luật công chứng 2024. Việc cấp bản sao văn bản công chứng theo yêu cầu của người có quyền, nghĩa vụ liên quan đến giao dịch đã được công chứng phải được người yêu cầu công chứng đồng ý; trường hợp người yêu cầu công chứng là cá nhân đã chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết hoặc pháp nhân chấm dứt hoạt động thì phải được sự đồng ý của người thừa kế đối với cá nhân, sự đồng ý của cá nhân, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của pháp nhân đó. Và bản sao này do tổ chức hành nghề công chứng đang lưu trữ bản gốc văn bản công chứng đó thực hiện.

* Trong trường hợp bị phủ nhận giá trị của văn bản công chứng điện tử, người dân cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

– Người dân có thể bảo vệ quyền lợi của mình khi bị phủ nhận giá trị văn bản công chứng điện tử tham khảo các cách như sau: tự kiểm tra chữ ký số, mã văn bản, dấu công chứng số, mã QR – code, đường link; yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng xác nhận lại tính hợp lệ; khiếu nại về hành vi từ chối trái pháp luật, không có căn cứ đến cơ quan có thẩm quyền; gửi văn bản đến cơ quan tiếp nhận yêu cầu công nhận giá trị, yêu cầu có văn bản trả lời về lý do từ chối.

* Cảm ơn chia sẻ của luật sư!

Thực hiện: TRÂM ANH