Việc Liên Hợp Quốc (LHQ) thông báo cắt giảm đáng kể viện trợ nhân đạo toàn cầu không chỉ là tín hiệu về tình trạng tài chính căng thẳng của tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh này mà còn là hồi chuông cảnh báo về nguy cơ đói nghèo lan rộng do sự thu hẹp nghiêm trọng của các cam kết quốc tế.

Trẻ em Palestine ngồi chờ nhận thức ăn từ bếp ăn từ thiện tại thành phố Gaza vào tháng 6 -2025. Ảnh: Reuters

Thông báo trên được đưa ra trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng nghiêm trọng vẫn tiếp diễn tại nhiều nơi và nguồn tiền viện trợ bị cắt giảm nghiêm trọng nhất từ trước đến nay. Theo France 24, kế hoạch ban đầu của LHQ là tiếp cận gần 190 triệu người dễ tổn thương tại hơn 70 quốc gia.

Tuy nhiên, theo số liệu từ Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo (OCHA), LHQ hiện chỉ kêu gọi 29 tỷ USD viện trợ nhân đạo cho năm 2025, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 44 tỷ USD được đề ra vào cuối năm 2024.

Kế hoạch kêu gọi này đã được điều chỉnh theo hướng ưu tiên hỗ trợ những vấn đề khẩn cấp nhất nhằm tập trung nguồn lực hạn hẹp vào đúng việc cần. Đây là mức cắt giảm sâu nhất trong lịch sử, xảy ra trong bối cảnh xung đột vũ trang, biến đổi khí hậu, khủng hoảng người di cư… vẫn tiếp tục xảy ra tại nhiều điểm nóng trên thế giới.  

Theo số liệu của OCHA, từ đầu năm đến nay, LHQ mới chỉ nhận được 5,6 tỷ USD viện trợ, bằng 13% mức kêu gọi ban đầu. Số tiền này đến từ các nhà tài trợ quốc tế và được phân bổ cho nhiều cơ quan cứu trợ như Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), cơ quan đầu mối điều phối các hoạt động cứu trợ nhân đạo trong hệ thống của LHQ.

Nguyên nhân sâu xa của tình trạng cắt giảm mạnh nói trên đến từ sự sụt giảm tài trợ toàn cầu, một hệ quả của triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu không mấy khả quan, kèm theo lạm phát kéo dài và sự thay đổi chính sách ở các quốc gia tài trợ lớn lâu nay. Trong đó phải kể đến việc Mỹ đẩy mạnh chính sách cắt giảm viện trợ nước ngoài kể từ khi Tổng thống Donald Trump quay trở lại nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 1-2025, khiến các tổ chức quốc tế như UNICEF mất đi nguồn tài chính chủ lực. Việc cắt giảm tài trợ mạnh mẽ của Mỹ đã gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với viện trợ khẩn cấp, các chiến dịch tiêm chủng và việc phân phối thuốc để chống lại AIDS.

Mối quan ngại khác là các nỗ lực cứu trợ hiện phải đối mặt với nguy hiểm tại hiện trường ngày càng lớn. Các đoàn xe viện trợ bị tấn công, cơ sở nhân đạo bị phá hoại và nhân viên cứu trợ thiệt mạng trong các vùng xung đột đang đẩy các nỗ lực cứu trợ vào tình thế vô cùng rủi ro.

Các hệ lụy của việc thiếu hụt viện trợ nhanh chóng thể hiện rõ. Nguồn tài trợ suy giảm buộc cơ quan về người tị nạn phải cắt giảm hàng nghìn nhân sự trên toàn cầu. Đơn cử, Cao ủy LHQ về người tị nạn (UNHCR) cho biết họ buộc phải cắt giảm khoảng 3.500 vị trí nhân sự, minh chứng rõ rệt nhất cho sức ép “thắt lưng buộc bụng” mà cơ quan này đang triển khai. Người đứng đầu UNHCR Filippo Grandi thẳng thắn thừa nhận rằng tổ chức này buộc phải tái cấu trúc, tinh gọn bộ máy và chỉ tập trung vào “các hoạt động tạo ra tác động lớn nhất”. Chương trình Lương thực thế giới (WFP) cũng đang đối mặt với cuộc khủng hoảng chưa từng có sau khi mất 40% nguồn tài trợ, đe dọa khả năng cứu trợ 58 triệu người toàn cầu trong năm nay.

THƯ LÊ