Trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Iran và Israel, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố nước này sẵn sàng đóng vai trò trung gian hòa giải, đề xuất lộ trình ngoại giao nhằm tháo ngòi cuộc khủng hoảng đang đe dọa an ninh khu vực Trung Đông.

Khói bốc lên từ Bệnh viện Soroka ở Beersheba sau cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran vào Israel ngày 19-6. Ảnh: John Wessels/AFP/Getty Images

AP dẫn phát biểu của ông Putin tại phiên đối thoại với lãnh đạo các hãng thông tấn quốc tế bên lề diễn đàn Kinh tế quốc tế Saint Petersburg, khẳng định Nga sẵn sàng đóng vai trò trung gian nhằm chấm dứt xung đột giữa Iran và Israel.

Trong đó nhấn mạnh thỏa thuận bảo đảm quyền phát triển hạt nhân dân sự của Iran vì mục đích hòa bình trong khi bảo đảm an ninh tuyệt đối cho Israel là điều khả thi. Dĩ nhiên, quyết định cuối cùng thuộc về các bên liên quan, trước hết là Iran và Israel.

Nga đã chuyển đề xuất này đến cả Iran, Israel và Mỹ. “Sẽ hợp lý nếu tất cả các bên tìm cách chấm dứt giao tranh và tiến tới giải pháp có thể chấp nhận được với cả hai phía: Iran được bảo đảm quyền phát triển chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình, còn Israel có sự an toàn tuyệt đối”, AP trích lời ông Putin. Nhà lãnh đạo Nga cũng khẳng định nước này sẵn sàng tiếp tục làm việc với Iran về chương trình hạt nhân dân sự, viện dẫn vai trò của Nga trong việc hỗ trợ xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân Bushehr, nơi hiện có hơn 200 chuyên gia Nga đang làm việc.

Theo RT, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan về tình hình đang xấu đi ở Trung Đông, ông Putin tái khẳng định cam kết làm trung gian và tạo điều kiện cho đối thoại giữa các bên trong cuộc xung đột. Nga đã duy trì chiến lược cân bằng tinh tế ở Trung Đông trong nhiều thập kỷ, cố gắng điều hướng mối quan hệ nồng ấm với Israel ngay cả khi phát triển quan hệ kinh tế và quân sự chặt chẽ với Iran. Chính sách đối ngoại thực dụng này có thể giúp Moscow đóng vai trò “nhà môi giới quyền lực”.

Căng thẳng Iran – Israel đang tiến gần hơn đến ngưỡng xung đột toàn diện, đặt ra thách thức lớn cho nền an ninh khu vực. Do đó, sáng kiến trung gian của Nga, nếu được các bên liên quan cân nhắc nghiêm túc, có thể là một trong những cơ hội hiếm hoi để đưa tình hình trở lại quỹ đạo ngoại giao, trước khi mọi thứ vượt ngoài tầm kiểm soát.

Trong khi đó, cộng đồng quốc tế tiếp tục nỗ lực thuyết phục các bên liên quan hạ nhiệt căng thẳng. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) Antonio Guterres ngày 18-6 kêu gọi giảm leo thang ngay lập tức để hướng tới lệnh ngừng bắn, trong bối cảnh nguy cơ mở rộng xung đột có thể lôi kéo thêm sự can dự của các quốc gia khác. Con đường ngoại giao vẫn là cách tốt nhất và duy nhất để giải quyết quan ngại liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran và vấn đề an ninh trong khu vực. Tất cả các quốc gia thành viên cần phải tuân thủ đầy đủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế.

Ngày 19-6, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố, Trung Quốc nhấn mạnh, cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các cường quốc có ảnh hưởng lớn, nên duy trì lập trường công bằng và thái độ có trách nhiệm, tạo điều kiện thúc đẩy ngừng bắn và quay trở lại đối thoại và đàm phán, để ngăn chặn tình hình khu vực trở nên xấu đi và gây ra những thảm họa lớn hơn, theo Global Times. Trong khi đó, Pháp cũng đang làm việc với các đối tác châu Âu thân cận để lên kế hoạch đề xuất giải pháp đàm phán nghiêm túc nhằm chấm dứt xung đột giữa Iran và Israel; đồng thời kêu gọi Israel chấm dứt tấn công mục tiêu không liên quan đến hoạt động hạt nhân hoặc tên lửa đạn đạo tại Iran.

Một diễn biến đáng chú ý là tín hiệu từ Iran. Ngày 18-6, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi tuyên bố, quốc gia Hồi giáo này vẫn duy trì cam kết theo đuổi con đường ngoại giao để giải quyết căng thẳng. Trên mạng X, ông Araghchi cho biết, Iran khẳng định rằng chính quyền Tehran sẽ tiếp tục thực hiện quyền tự vệ, đồng thời nhấn mạnh Iran đã chứng minh bằng hành động cho những cam kết công khai của mình là “chưa và sẽ không bao giờ tìm kiếm vũ khí hạt nhân.

The New York Times dẫn lời một quan chức cấp cao Iran cho biết Tehran sẵn sàng chấp nhận đề xuất gặp của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong thời gian tới. Cũng theo nguồn tin này, Ngoại trưởng Araghchi sẽ đồng ý tham dự cuộc gặp này nhằm thảo luận lệnh ngừng bắn với Israel.

Theo RT, cựu Đại sứ Anh tại Iran Richard Dalton, cho biết không có bằng chứng nào cho thấy Iran gây ra mối đe dọa hạt nhân đối với Israel. Trao đổi với Sky News, ông Dalton cho biết, “không có bằng chứng nào trong phạm vi công cộng” cho thấy Iran đang trên bờ vực vũ khí hóa hạt nhân. Ông lưu ý rằng tình báo Mỹ cũng cho thấy không có thay đổi nào trong đánh giá cơ bản rằng Tehran đã quyết định phát triển vũ khí hạt nhân theo học thuyết phòng thủ của riêng họ, đó là tránh vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Căng thẳng trên thực địa vẫn chưa có dấu hiệu lắng dịu. Quân đội Israel ngày 18-6 tiếp tục phát động đợt tấn công mới nhằm vào các địa điểm có hệ thống phóng và lưu trữ tên lửa ở Iran. Theo truyền hình nhà nước Iran, nước này đã phóng tên lửa siêu vượt âm trong đợt tấn công mới nhằm vào Israel.

THƯ LÊ