Sau 28 năm chia tách để trở thành hai đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương, ngày 12-6-2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, theo đó thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam hợp nhất thành đơn vị hành chính mới và lấy tên là thành phố Đà Nẵng. Thành phố Đà Nẵng mới là một trong 6 thành phố trực thuộc Trung ương và là một trong 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh của Việt Nam.

Thành phố Đà Nẵng sau hợp nhất có diện tích 11.859,59km2, dân số 3.065.628 người, giáp với Biển Đông, nước bạn Lào, thành phố Huế và tỉnh Quảng Ngãi. Thành phố Đà Nẵng có 94 đơn vị hành chính cấp xã bao gồm 23 phường, 70 xã và 1 đặc khu. Trở thành thành phố có diện tích tự nhiên lớn nhất trong số các thành phố trực thuộc Trung ương, Đà Nẵng có nhiều lợi thế để tiếp tục phát triển bứt phá trong giai đoạn mới.

Đà Nẵng được định hướng xây dựng trở thành đô thị động lực của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Trong ảnh: Một góc thành phố nhìn từ trên cao. Ảnh: XUÂN TƯ

Những lợi thế phát triển bứt phá

Thứ nhất, có tiềm năng để trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa lớn ở khu vực và thế giới. Là trung điểm trên tuyến hàng hải quốc tế, có hệ thống cảng nước sâu đang được xây dựng như cảng Liên Chiểu và khai thác hiệu quả như cảng Đà Nẵng, hệ thống cảng Chu Lai, được kết nối với hệ thống giao thông quốc gia, hàng lang kinh tế Đông -Tây, kết nối với các cảng hàng không (Đà Nẵng, Chu Lai) và các khu công nghiệp, khu kinh tế lớn. Đà Nẵng là địa phương đầu tiên được thành lập khu thương mại tự do, cùng với trung tâm tài chính sẽ hình thành một hệ sinh thái hoàn chỉnh, tương hỗ tạo ra điều kiện thuận lợi để phát triển logistic, ngành kinh tế mũi nhọn trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Thứ hai, có điều kiện để giải quyết điểm nghẽn về phát triển kinh tế do hạn chế về quỹ đất. Với diện tích tăng lên hơn 10 lần so với thành phố Đà Nẵng (cũ) giúp cho thành phố thuận lợi trong việc giải quyết áp lực về hạ tầng ở khu vực trung tâm do mật độ dân cư tập trung quá cao. Thông qua việc phân bổ lại dân cư, giải quyết sự bất hợp lý, thiếu đồng bộ trong việc bố trí các khu công nghiệp gắn với việc phát triển các khu đô thị nhờ việc điều chỉnh lại các phân khu chức năng, các hành lang phát triển kinh tế, giải quyết việc thiếu hụt quỹ đất để thu hút đầu tư, phát triển các vùng công nghiệp mới, các trung tâm đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Thứ ba, cơ hội khai thác được tiềm năng cho phát triển du lịch. Với các điều kiện thiên nhiên ưu đãi, thời tiết thuận lợi (bờ biển dài và đẹp, núi, sông, đảo và bán đảo), hệ thống di sản văn hóa thế giới, con người thân thiện, hệ thống hạ tầng du lịch hiện đại với nhiều thương hiệu quốc tế, kinh nghiệm phát triển du lịch của hai địa phương trong nhiều năm xây dựng thương hiệu điểm đến, thành phố Đà Nẵng đã hội đủ điều kiện để phát triển thành trung tâm du lịch hàng đầu trong khu vực.

Thứ tư, có xuất phát điểm thuận lợi. Hệ thống đô thị tổ chức hiện đại, cơ cấu kinh tế phát triển hợp lý, hạ tầng đô thị đồng bộ. Các vùng kinh tế hình thành khá rõ nét. Vùng đồng bằng ven biển phía đông là vùng động lực tăng trưởng chính của địa phương, bao gồm hệ thống đô thị ven biển với thành phố Đà Nẵng (cũ) là đô thị hạt nhân. Khu vực này có hệ thống hạ tầng đồng bộ, mật độ dân số cao, tập trung các ngành kinh tế chủ đạo là kinh tế biển, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, du lịch, tài chính, khoa học công nghệ. Vùng núi phía tây bao gồm các xã miền núi tập trung phát triển kinh tế nông nghiệp, lâm nghiệp. Nguồn nhân lực khá dồi dào với lực lượng lao động trẻ, có trình độ.

Một góc đô thị Đà Nẵng. Ảnh: PV

Động lực của vùng kinh tế trọng điểm

Bên cạnh những cơ hội để phát triển, thành phố Đà Nẵng cần tiếp tục xử lý những khó khăn tồn tại của từng địa phương trước hợp nhất và của thành phố sau hợp nhất như tỷ lệ đô thị hóa còn thấp, sự phát triển không đều giữa các khu vực, hệ thống hạ tầng, nhất là giao thông chưa kết nối thuận lợi, thách thức khi chuyển sang mô hình quản lý chính quyền hai cấp. Nhằm tranh thủ những cơ hội được tạo ra trong quá trình hợp nhất, chuyển đổi mô hình quản lý, nhanh chóng biến cơ hội thành động lực để phát triển, một số giải pháp sau có thể xem xét.

Thứ nhất, kiên trì các sáng kiến kinh tế mới. Hình thành các khu thương mại tự do thế hệ mới, thông minh, xanh và trung tâm tài chính chuyên biệt như tài chính xanh, tài chính thương mại, Fintech được xem là một bước đi đột phá trong thu hút vốn, thúc đẩy hoạt động thương mại, đầu tư, xuất khẩu hàng hóa, góp phần vào tăng trưởng kinh tế thông qua thúc đẩy tiêu dùng, đầu tư và tạo thêm việc làm cho người lao động. Cùng với hệ thống cảng biển, sân bay quốc tế và lợi thế về điểm trung chuyển hàng hải, các sáng kiến kinh tế mới sẽ đưa Đà Nẵng trở thành trung tâm sản xuất và trung chuyển hàng hóa quốc tế, trung tâm tài chính khu vực, là mắt xích chiến lược trong mạng lưới chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ hai, thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình đô thị hóa. Trước hợp nhất tỷ lệ đô thị hóa của thành phố Đà Nẵng là 87,8%, trong khi tỷ lệ đô thị hóa của tỉnh Quảng Nam là 30,8%. Việc phân bố hệ thống đô thị không đều, tập trung chủ yếu ở khu vực ven biển phía đông. Quy mô và tốc độ phát triển của các đô thị có sự chênh lệch khá lớn, trình độ phát triển của hệ thống hạ tầng của một số đô thị không đáp ứng được nhu cầu.

Nhằm phát huy vai trò là động lực phát triển kinh tế của hệ thống đô thị, cần tiếp tục thúc đẩy quá trình đô thị hóa. Hình thành các vùng đô thị ở khu vực ven biển: (1) Vùng đô thị phía bắc sông Thu Bồn (gồm các phường thuộc khu vực Đà Nẵng, Hội An, Điện Bàn) với chức năng là trung tâm hành chính, du lịch, thương mại, tài chính, logistics, công nghiệp công nghệ cao, công nghệ thông tin, công nghiệp hỗ trợ, là trung tâm về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; là trung tâm văn hóa – thể thao, giáo dục – đào tạo, y tế chất lượng cao, khoa học – công nghệ; Trung tâm tổ chức các sự kiện tầm khu vực và quốc tế; (2) Vùng đô thị gắn với các khu công nghiệp, khu kinh tế (Núi Thành, Tam Kỳ) với chức năng phát triển kinh tế công nghiệp, dịch vụ logistic cảng biển, hàng không, thương mại. Đồng thời hình thành chuỗi các đô thị nhỏ phía Tây có chức năng chuyển tiếp, kết nối giao thương với các nước trong hành lang kinh tế Đông – Tây, đồng thời là động lực thúc đẩy sự phát triển khu vực phía tây thành phố.

Thứ ba, mở rộng không gian phát triển thông qua việc xây dựng và phát triển mạng lưới giao thông, cụ thể: (1) Phát triển hệ thống các đường cao tốc vành đai kết nối các đô thị ven biển phía đông và các đô thị miền núi phía tây và một số tuyến đường cao tốc hướng vào đô thị trung tâm. Kết hợp với hệ thống đường bộ quốc gia, hệ thống cao tốc chính tạo ra các hành lang kinh tế của đô thị Đà Nẵng. (2) Phát triển hệ thống đường sắt nội đô kết nối hai sân bay Đà Nẵng và Chu Lai, kết nối hai khu vực kinh tế của Đà Nẵng, kết nối với hệ thống đường sắt quốc gia. (3) Phát triển mạng lưới đường đô thị theo mô hình giao thông thông minh, hạn chế giao cắt cùng mức, tăng cường hệ thống cây xanh cách ly.

Thứ tư, mở rộng quy mô nền kinh tế. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách, nhanh chóng cắt giảm các thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, nhất là khối các doanh nghiệp tư nhân nhằm tăng nguồn vốn đầu tư từ xã hội. Tập trung phát triển khoa học công nghệ, liên quan đến các ngành công nghiệp có thế mạnh như công nghiệp ô-tô, bán dẫn, vi điện tử. Xây dựng Đà Nẵng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo.

Thành phố Đà Nẵng đang đứng trước cơ hội lịch sử để trở thành một cực tăng trưởng mới của Việt Nam, một đô thị động lực ở khu vực miền Trung và là đô thị kiểu mẫu của châu Á. Khi tận dụng tốt cơ hội, có giải pháp hợp lý sẽ giúp thành phố Đà Nẵng nhanh chóng bứt phá trong kỷ nguyên mới.

ĐẶNG VIỆT DŨNG