Lệnh ngừng bắn mong manh giữa Israel và Hamas ở dải Gaza sau hơn 15 tháng giao tranh đang đối diện bờ vực sụp đổ khi hai bên cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận, trong đó có bất đồng về trao đổi con tin và tù nhân.

Trẻ em Palestine tại trại tị nạn ở phía bắc thành phố Gaza. Ảnh: Bashar Taleb/AFP/Getty Images

Theo The Guardian, ngày 11-2, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo sẽ kết thúc lệnh ngừng bắn ở dải Gaza nếu Hamas không tiếp tục thả con tin vào cuối tuần này. Tối hậu thư được ông Netanyahu đưa ra trong tuyên bố video: “Nếu Hamas không trả lại con tin của chúng tôi trưa 15-2, lệnh ngừng bắn sẽ kết thúc và  Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) sẽ quay lại giao tranh dữ dội cho đến khi chiến binh Hamas cuối cùng bị đánh bại”. Lời cảnh báo này được đưa ra chỉ một ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bác bỏ hoàn toàn cách tiếp cận nhiều giai đoạn của thỏa thuận và đề xuất hủy bỏ lệnh ngừng bắn nếu Hamas không thả tất cả các con tin Israel cùng một lúc.

Những tuyên bố cứng rắn của lãnh đạo Mỹ và Israel lần lượt được đưa ra sau khi Hamas ngày 10-2 thông báo tạm dừng thả con tin do cáo buộc Israel không nghiêm túc thực hiện thỏa thuận trong 3 tuần qua. Theo CNN, Hamas cáo buộc quân đội Israel nhắm mục tiêu vào người Palestine trở về nhà ở phía bắc Gaza, xả súng vào người dân và cản trở dòng viện trợ nhân đạo vào Gaza. Cơ quan y tế ở Gaza cho biết 92 người dân Palestine thiệt mạng trong các hoạt động quân sự của Israel kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực (ngày 19-1). Liên Hợp Quốc, Qatar và các quốc gia khác đã yêu cầu cung cấp nơi trú ẩn tạm thời cho Gaza nhưng Israel cũng từ chối.

Theo CNN, cho đến nay, Hamas đã trả tự do cho 16 trong số 33 con tin dự kiến ​​được thả trong giai đoạn hiện tại của thỏa thuận và Israel đã thả 656 tù nhân Palestine trong danh sách gần 2.000 người. Kênh 12 của Israel tiết lộ nội các nước này đã nhất trí rằng nếu 3 con tin của Israel được thả vào ngày 15-2 thì Israel sẽ tiếp tục tuân thủ lệnh ngừng bắn theo kế hoạch.

Trong phản ứng mới nhất, ngày 11-2, Hamas dịu giọng và cam kết thực thi giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng, đồng thời tuyên bố buộc Israel phải chịu trách nhiệm về bất kỳ thay đổi hay chậm trễ nào trong việc thực hiện thỏa thuận.

Reuters dẫn lời Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres kêu gọi các bên cần tuân thủ đầy đủ các cam kết của mình trong thỏa thuận ngừng bắn và phải tránh tái diễn hoạt động thù địch tại Gaza bằng mọi giá. Trước khả năng việc trao đổi con tin bị đình trệ, sáng 11-2, gia đình các con tin và những người ủng hộ chặn đường từ Tel Aviv tới Jerusalem, yêu cầu Thủ tướng Netanyahu không gây nguy hiểm cho thỏa thuận thả con tin.

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas có hiệu lực từ ngày 19-1. Giai đoạn thứ nhất với việc tập trung trao đổi con tin sẽ kết thúc vào ngày 1-3. Trong khi đó, đàm phán cho giai đoạn hai diễn ra vào ngày thứ 16 của lệnh ngừng bắn nhưng Israel không cử các nhà đàm phán tới Doha (Qatar) để bàn bạc. Trong giai đoạn thứ hai, tất cả con tin còn sống còn lại sẽ được thả và Israel sẽ rút hoàn toàn khỏi Gaza, về cơ bản chấm dứt giao tranh.

Có thể thấy việc Israel và Hamas liên tục đổ lỗi lẫn nhau có thể làm chệch hướng thỏa thuận ngừng bắn vốn đã mong manh. Việc Hamas đe dọa hoãn thả thêm con tin Israel càng làm phức tạp các cuộc đàm phán về giai đoạn thứ hai vốn khó khăn hơn nhiều. Một số nhà phân tích cho rằng Hamas ban đầu đã đưa ra những nhượng bộ giúp mang lại lệnh ngừng bắn một phần vì họ nhạy cảm với dư luận của người Palestine ở Gaza và nhận ra rằng việc tiếp tục xung đột có thể gây ra thiệt hại lâu dài. Trong khi đó, ông Trump tiếp tục làm tình hình thêm căng thẳng khi đưa ra lời đe dọa không có giá trị mà chỉ làm phức tạp thêm tình hình như lời chỉ trích của Hamas.

THƯ LÊ