Việc Hamas bày tỏ thiện chí trong việc dàn xếp chính trị tại Gaza khi xem xét từ bỏ vai trò quản lý dải đất xung đột này đang mở đường cho cuộc đàm phán giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận ngừng bắn, qua đó hướng tới một nền hòa bình bền vững.

Những tòa nhà bị phá hủy ở Jabaliya, phía bắc dải Gaza. Ảnh: Mohammed Saber/EPA

Sau khi kết thúc giai đoạn 1 của thỏa thuận ngừng bắn ở dải Gaza, Israel và Hamas chuẩn bị đàm phán về giai đoạn 2, trong đó tập trung thả các con tin còn lại, rút toàn bộ lực lượng Israel khỏi vùng đất Palestine và thực hiện lệnh ngừng bắn vĩnh viễn. Hãng thông tấn Israel Ma’an News Agency (NNA) dẫn tuyên bố từ văn phòng Thủ tướng Israel cho biết, sau khi điện đàm với đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff, Thủ tướng Netanyahu đã chỉ thị nhóm đàm phán của Israel khởi hành đến Cairo (Ai Cập) ngày 17-2. Nhóm này trước tiên sẽ thảo luận việc tiếp tục thực hiện giai đoạn 1 của thỏa thuận và sẽ nhận hướng dẫn đàm phán liên quan giai đoạn 2 sau cuộc họp của nội các an ninh Israel.

Một trong những quan điểm mà Mỹ và Israel đều nhấn mạnh rằng, Hamas không thể tham gia vào các quyết định quan trọng liên quan đến Gaza. Cả hai quốc gia này đều bác bỏ mọi khả năng Hamas có vai trò trong quản lý hay các hoạt động tái thiết sau xung đột. Đặc biệt, Ngoại trưởng Mỹ Rubio vừa có chuyến công du đầu tiên tới Trung Đông, trong đó điểm dừng chân đầu tiên là Israel, tiếp theo sẽ là Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất (UAE).

Chuyến công du được thực hiện sau khi Tổng thống Trump đưa ra đề xuất gây tranh cãi về việc Mỹ tiếp quản dải Gaza và di dời hơn 2 triệu người Palestine khỏi vùng lãnh thổ này. Mặc dù bị phản đối, nhưng Tổng thống Trump vẫn tiếp tục thúc đẩy kế hoạch của mình, thậm chí cảnh báo có thể cắt viện trợ dành cho các đồng minh lâu năm như Jordan và Ai Cập nếu họ không hợp tác.

Trước những diễn biến phức tạp đó, cùng với nỗ lực của Ai Cập làm trung gian hòa giải và đang thiết lập ủy ban tạm thời để giám sát các hoạt động cứu trợ và tái thiết tại Gaza, ngày 16-2 kênh Al-Qahera News dẫn lời ông Mohammad Nazzal, một quan chức chính trị của Hamas, tuyên bố lực lượng này sẽ không đơn phương kiểm soát Gaza và sẵn sàng cho mọi kịch bản dù đồng ý tuân thủ lệnh ngừng bắn. Ngày 16-2, người phát ngôn của Hamas Hazem Qasim tuyên bố rằng phong trào của Palestine sẵn sàng tìm hiểu mọi phương án dàn xếp chính trị và hành chính tại Gaza mà không có sự tham gia của nhóm này, để loại bỏ cái cớ của thế lực chiếm đóng nhằm tiếp tục chiến tranh và cũng để khởi xướng một quá trình tái thiết thực sự cho Gaza.

Trong khi đó, ngày 17-2, Sky News Arabia cho biết, Hamas bày tỏ việc sẵn sàng chuyển giao quyền kiểm soát dải Gaza cho Chính quyền Dân tộc Palestine. Theo đó, Hamas đã đưa ra các điều kiện để bàn giao quyền lực cho Chính quyền Dân tộc Palestine, bao gồm việc bảo đảm công việc cho các viên chức cũ trong chính quyền mới ở Gaza hoặc cho họ nghỉ hưu sớm với cam kết chi trả lương.

Nguồn tin cho biết thêm quyết định bàn giao quyền lực được ban lãnh đạo Hamas đưa ra sau áp lực mạnh mẽ từ Ai Cập trong các cuộc đàm phán gần đây tại Cairo. Ai Cập nhấn mạnh, việc trao quyền cho chính quyền Palestine tiếp quản lãnh thổ Gaza là điều cần thiết để bảo đảm sự ổn định lâu dài cho khu vực.

Với những động thái thể hiện sự linh hoạt đáng kể của Hamas có thể tạo động lực cho cuộc đàm phán giai đoạn 2 với Israel tại Cairo tiến triển thuận lợi, nhằm hướng tới nền hòa bình bền vững cho Gaza, vùng đất đã và đang chịu quá nhiều đau thương mất mát này. Ngoài ra, Saudi Arabia cũng dự kiến tổ chức hội nghị thượng đỉnh vào ngày 20-2 với các nhà lãnh đạo của Ai Cập, Jordan, Qatar và UAE để thảo luận đề xuất tiếp quản Gaza của Tổng thống Trump.

Trong diễn biến liên quan, theo Tân Hoa xã, sau khi thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas giai đoạn 1 chính thức có hiệu lực, Cơ quan Liên Hợp Quốc (LHQ) về người tị nạn Palestine (UNRWA) nhận định đây là diễn biến quan trọng giúp giảm bớt đau thương đối với người dân Gaza. Người đứng đầu UNRWA Philippe Lazzarini cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp cận, cung cấp nhân đạo nhanh chóng và không bị cản trở để giải quyết những thiệt hại sau 15 tháng xung đột.

Trong thông báo mới nhất, Chương trình Lương thực thế giới (WFP) và Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) xác nhận xe viện trợ của hai cơ quan này đã bắt đầu tiến vào Gaza khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực. WFP đặt mục tiêu cung cấp thực phẩm hằng ngày dọc theo các hành lang nhân đạo, bao gồm những điểm giao cắt giữa Ai Cập, Jordan và Israel. Trong khi đó, UNICEF hỗ trợ một số mặt hàng thiết yếu như nước, dinh dưỡng. Theo số liệu thống kê, kể từ khi bùng phát hồi tháng 10-2023, xung đột ở Gaza khiến gần 47.000 người thiệt mạng và hơn 110.700 trường hợp bị thương.

LÊ MINH HÙNG