Thời gian qua, tình hình người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy tại Việt Nam nói chung, Đà Nẵng nói riêng có chiều hướng gia tăng, phức tạp. Đáng chú ý, trong số đó không ít thanh, thiếu niên do tính bồng bột, hiếu kỳ của tuổi trẻ nên đã bị đối tượng xấu rủ rê, lôi kéo vào con đường sử dụng ma túy. Nếu không kịp thời cảm hóa, ngăn chặn thì đây là nguồn tội phạm nguy hiểm và để lại hậu quả khôn lường cho bản thân, gia đình và xã hội.

Với sự xuất hiện nhiều loại ma túy mới, kéo theo số người sử dụng cũng ngày càng trẻ hóa. Ảnh: TRÍ DŨNG

Đa dạng nguồn “cung” và “cầu”

Thượng tá Đặng Bảo Tùng, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Công an thành phố) cho biết, thời gian qua, tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật về ma túy trên địa bàn thành phố vẫn diễn biến phức tạp. Nổi lên là tình trạng đối tượng phạm tội sử dụng phương thức truyền thống, đan xen công nghệ để trao đổi, kết nối; sử dụng phương thức thanh toán điện tử và tài khoản ngân hàng “rác” thực hiện tội phạm, vi phạm pháp luật về ma túy nên gây không ít khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý.

Bên cạnh đó, trên địa bàn cũng có dấu hiệu hình thành các đường dây ma túy lớn, có tổ chức, hoạt động liên tỉnh, xuyên quốc gia. Điển hình như chuyên án triệt xóa đường dây chuyên vận chuyển khối lượng lớn ma túy từ cửa khẩu Lao Bảo (tỉnh Quảng Trị) về Đà Nẵng tiêu thụ; chuyên án triệt xóa đường dây vận chuyển ma túy từ Đức về Việt Nam qua Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng. Thậm chí, đã phát hiện các vụ việc liên quan đến trồng cây có chứa chất ma túy (chủ yếu là cần sa) tại nhà riêng, căn hộ cho thuê; chế biến ma túy tẩm ướp, pha trộn vào thực phẩm chức năng, đồ uống, thuốc lá điện tử (nước vui, nước nho, nước dâu, cà phê, challi…).

Song song với đó, tội phạm tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy gia tăng, nhất là tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự, dịch vụ lưu trú, nhà chung cư… Đặc biệt, nguồn ma túy thâm nhập vào địa bàn thành phố ngoài các hình thức truyền thống thì đã phát hiện hành vi cất giấu, ngụy trang chất ma túy vào hàng hóa, quà tặng, thuốc tân dược, đồ chơi, sữa hộp, thực phẩm chức năng… để vận chuyển qua các tuyến đường biển, đường hàng không, dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh. Các đối tượng tội phạm cũng lợi dụng sơ hở, thiếu sót trong công tác kiểm tra, kiểm soát hàng hóa hoặc sử dụng vỏ bọc là các công ty xuất, nhập khẩu, dịch vụ vận tải, chuyển phát; lợi dụng chính sách thông quan hàng hóa, cơ chế tạm nhập, tái xuất để vận chuyển, trung chuyển ma túy.

Theo thống kê của Công an thành phố, trong năm 2024 đã phát hiện, bắt giữ 381 vụ, 687 đối tượng, thu giữ số lượng lớn ma túy các loại và nhiều tang vật khác có liên quan. Cơ quan công an các cấp cũng đã phát hiện, xử lý 2.043 trường hợp sử dụng trái phép chất ma túy, nhiều hơn 10 trường hợp so với cùng kỳ năm 2023. Trên địa bàn thành phố hiện cũng đang quản lý, theo dõi 779 người nghiện, 647 ngưởi sử dụng trái phép chất ma túy; lập hồ sơ đưa 470 đối tượng đi cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Ngoài các vụ việc phát hiện hành vi sử dụng trái phép chất ma túy nhỏ lẻ, thời gian gần đây, trên địa bàn thành phố, lực lượng công an liên tiếp phát hiện, đấu tranh, bắt giữ nhiều vụ việc liên quan đến hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Theo đó, giai đoạn 2019-2023, lực lượng chức năng củng cố chứng cứ, khởi tố 138 vụ/390 bị can về tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, 2 bị can về tội chứa chấp sử dụng trái phép chất ma túy. Cũng theo thống kê của lực lượng công an, hầu hết các đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy có độ tuổi từ 18 đến 30, chiếm 77,1%; gần 95% sử dụng ma túy tổng hợp. Đây là “nguồn cầu” rất lớn về ma túy và tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn thành phố.

Nhận thức lệch lạc

Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng các đối tượng phạm tội tổ chức sử dụng và sử dụng trái phép chất ma túy gia tăng thời gian gần đây, theo lãnh đạo Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy là do nhận thức lệch lạc về tác hại của ma túy của không ít người sử dụng. Thực tế cho thấy, những năm trước, người nghiện thường sử dụng ma túy truyền thống là heroin, thuốc phiện…

Việc sử dụng các loại ma túy truyền thống này có biểu hiện rõ ràng như mệt mỏi, suy giảm về thể trạng, trí óc. Đây là những dấu hiệu nghiện dễ bị người khác nhận thấy; hơn nữa muốn sử dụng cũng cần phải có các dụng cụ “đi kèm” nên thời gian gần đây, người sử dụng, nhất là giới trẻ có xu hướng chuyển sang dùng ma túy tổng hợp, phổ thông nhất là ma túy đá (Methamphetamine), thuốc lắc (MDMA), ketamine, cần sa, “cỏ Mỹ”, các loại ma túy pha trộn vào thực phẩm chức năng, đồ uống…

Trung tá Trần Văn Quang, Đội trưởng Đội cảnh sát điều tra tội phạm về hình sự, kinh tế, ma túy (Công an quận Sơn Trà) cho biết, thời gian qua, xuất hiện tình trạng thanh, thiếu niên sử dụng ma túy tổng hợp, shisha trong các cơ sở kinh doanh karaoke, nhà hàng, khách sạn, nhà nghỉ… Các đối tượng mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy tìm mọi cách lôi kéo, dụ dỗ người khác sử dụng, nhất là giới trẻ, học sinh, sinh viên, lợi dụng các cơ sở kinh doanh tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Theo lãnh đạo Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, ma túy tổng hợp có sức hút đặc biệt, không gây mức độ lệ thuộc mạnh từng giờ, từng phút mà có thể kéo dài khoảng cách giữa các lần sử dụng hằng tuần, hằng tháng mà không lên cơn nghiện, vật thuốc như các loại ma túy truyền thống. Đa số giới trẻ lầm tưởng cỏ Mỹ, thuốc lắc, đá… không phải là ma túy, không gây nghiện nên mất cảnh giác và dễ dàng bị dụ dỗ, lôi kéo và tái sử dụng nhiều lần.

Nhiều đối tượng, nhất là thanh thiếu niên cho rằng, sử dụng thuốc lắc, ma túy tổng hợp vì sĩ diện, muốn thể hiện bản thân trước bạn bè. Một số khác tự cho rằng phải cắn kẹo, hút cỏ, đập đá mới thể hiện đẳng cấp dân chơi. Số khác sử dụng lần đầu thấy cảm giác hưng phấn kéo dài trong các cuộc vui, tiệc tùng, sinh nhật mà không lên cơn nghiện, thèm như heroin nên nghĩ rằng nó không có hại và tái sử dụng trong những lần sau.

Theo Thượng tá Đặng Bảo Tùng, qua đấu tranh, xử lý các vụ việc liên quan đến hành vi tổ chức sử dụng trái phép các chất ma túy, điều đáng lo ngại là nhận thức của các đối tượng vi phạm còn hạn chế. Hầu hết đều nghĩ đơn giản rằng, việc tụ tập, thuê địa điểm, mua ma túy về sử dụng chỉ là hành vi sử dụng đơn thuần chứ không nghĩ đến chuyện cấu thành tội tổ chức sử dụng ma túy trái phép có khung hình phạt rất nặng.

TRÍ DŨNG – TRIỀU SAN