Căng thẳng Israel – Iran leo thang nghiêm trọng với việc tiếp tục các đòn đáp trả lẫn nhau giữa hai bên. Cảnh báo của cộng đồng quốc tế liên tục đưa ra cuối tuần qua thúc giục các bên kiềm chế và khẩn trương đàm phán.

Các tòa nhà bị phá hủy tại Ramat Gan (Israel) do cuộc tấn công của Iran vào ngày 14-6. Ảnh: Kobi Wolf/Bloomberg

Theo Reuters, cuối tuần qua, Iran phóng tên lửa siêu vượt âm vào lãnh thổ Israel, trong khi Tel Aviv tiếp tục không kích vào các mục tiêu quân sự tại Tehran, trong đó có trụ sở Bộ Quốc phòng Iran. Đến nay, ít nhất 20 chỉ huy quân sự cấp cao của Iran thiệt mạng, gây chấn động hệ thống quân sự nước này, theo Reuters.

Đây là lần hiếm hoi trong nhiều năm qua hai bên công khai đối đầu bằng vũ lực ở mức độ trực diện và dữ dội. Các cuộc không kích đáp trả gây thiệt hại nghiêm trọng về người và cơ sở hạ tầng quân sự của cả hai bên. Hàng triệu người dân của cả Israel và Iran phải sống trong nỗi sợ hãi, căng thẳng và bất an triền miên. Đặc biệt, trẻ em và người già là những người phải chịu nhiều tổn thương nhất. Một mối lo khác là hiện tượng rò rỉ phóng xạ tại cơ sở hạt nhân ở Iran sau các vụ tấn công của Israel. CNN trích dẫn các nguồn tin từ giới chức Mỹ và Israel cho biết, chiến dịch tấn công Iran lần này của Israel có thể kéo dài “vài tuần” với mức độ quân sự cao hơn.

Cục diện càng thêm rối ren khi Iran giờ đây không chỉ đối đầu quân sự với Israel mà còn công khai thể hiện sự mất niềm tin sâu sắc vào vai trò trung gian của Mỹ, khiến Tehran lập tức hủy bỏ đàm phán theo kế hoạch.

Trước nguy cơ leo thang đáng báo động, loạt tuyên bố từ các nhà lãnh đạo thế giới cuối tuần qua đều cho thấy sự đồng thuận chung: kiềm chế là điều cấp thiết và con đường đàm phán cần được nối lại. Tân Hoa Xã ngày 15-6 cho biết, Tổng thống Nga Vladimir Putin lên án hoạt động quân sự của Israel và bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về khả năng leo thang xung đột, điều này sẽ gây ra hậu quả khó lường cho toàn bộ Trung Đông. Trong cuộc điện đàm gần đây, ông Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump không loại trừ khả năng các bên sẽ quay trở lại con đường đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran.

Tối 14-6, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị điện đàm khẩn cấp với ngoại trưởng Israel và Iran, trong đó nêu nhiệm vụ cấp bách lúc này là phải ngay lập tức thực hiện các biện pháp để tránh leo thang xung đột, ngăn chặn khu vực rơi vào tình trạng hỗn loạn lớn hơn và quay trở lại con đường giải quyết các vấn đề thông qua các biện pháp ngoại giao. Theo AP, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah El-Sisi, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman đều thống nhất kêu gọi các bên chấm dứt xung đột và nối lại đàm phán, đặc biệt là đàm phán hạt nhân Mỹ – Iran thông qua vai trò trung gian của Oman. Đức, Pháp và Anh tuyên bố sẵn sàng khởi động lại đối thoại với Iran ngay lập tức để tìm lối thoát thông qua ngoại giao.

Có thể thấy căng thẳng Israel – Iran đã vượt khỏi giới hạn của đòn răn đe quân sự thông thường, tiến gần tới ngưỡng của cuộc chiến toàn diện, với tác động tiềm tàng không chỉ đối với Trung Đông mà còn cả kinh tế toàn cầu và hệ thống an ninh quốc tế. Hy vọng duy nhất lúc này là áp lực ngoại giao đến từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là những nước có tầm ảnh hưởng trong khu vực, mới có thể tạm thời hạ nhiệt căng thẳng và đưa các bên trở lại đàm phán.

THƯ LÊ