Kinh tế toàn cầu có thể tiếp tục tăng trưởng chậm lại trong năm 2025 do căng thẳng thương mại, lạm phát cao và chính sách thuế quan của Mỹ. Trong bối cảnh đó, các nền kinh tế đang phát triển sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó có việc duy trì ổn định chính sách và tăng cường hợp tác quốc tế.

Giá trứng gà tại Mỹ tiếp tục phá kỷ lục khi giá trứng trung bình toàn nước Mỹ đã lên đến 4,95 USD một hộp 12 quả vào tháng 1-2025. Ảnh: Anadolu Agency/Getty Images

Theo giới quan sát, mặc dù có sự phục hồi của các thị trường tài chính và nền kinh tế số, nhưng triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 vẫn đầy thách thức. Kinh tế toàn cầu bị xáo trộn bởi nỗi lo leo thang căng thẳng thương mại nảy sinh từ các chính sách thuế quan dồn dập và cứng rắn của chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Sự lo lắng đặc biệt dâng cao ở châu Âu, nơi đang trong tình trạng tăng trưởng yếu trong nhiều năm.

Hiện nay, mọi con mắt đều đổ dồn vào Đức – nền kinh tế lớn nhất khu vực – khi chính phủ mới hình thành sau cuộc bầu cử quan trọng vào cuối tuần qua. Theo AFP, sau khi tuyên bố áp thuế bổ sung lên hàng hóa Trung Quốc và các nước láng giềng là Canada và Mexico, ngày 26-2, Tổng thống Trump chỉ trích Liên minh châu Âu (EU) được thành lập để “lợi dụng” Mỹ, đồng thời cảnh báo Washington sẽ áp thuế 25% đối với các mặt hàng nhập khẩu từ châu lục này. Đây là thông tin đáng lo ngại đối với Đức, vốn có nền kinh tế dựa vào xuất khẩu nhưng đang suy thoái. Trên thị trường kim loại quý, giá vàng thế giới ghi nhận mức tăng kỷ lục mới, càng phản ánh tâm lý lo ngại về bất ổn kinh tế và chính trị toàn cầu.

The Guardian dẫn số liệu kinh tế Mỹ trong tháng 2-2025 cho thấy, lạm phát của tháng đầu năm bất ngờ tăng mạnh hơn dự báo (tăng 3%), với nhiều mặt hàng và dịch vụ đều có giá tăng, càng củng cố viễn cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ không cắt giảm lãi suất trong thời gian tới. Điều này, cộng với chính sách thương mại cứng rắn của Tổng thống Trump, đã làm dấy lên lo ngại về khả năng nền kinh tế Mỹ sẽ gặp phải tình trạng lạm phát kèm với suy thoái. Các chuyên gia kinh tế quốc tế, bao gồm các nhà phân tích từ Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), đều cảnh báo rằng nếu không có những biện pháp điều chỉnh kịp thời, nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể đối mặt với nhiều khó khăn trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng.

WB cũng lưu ý tăng trưởng chậm lại trong nhiều năm ở các nước đang phát triển – từ mức trung bình mạnh mẽ là 5,9% một năm trong những năm 2000, xuống 5,1% trong những năm 2010 và chỉ còn 3,5% trong những năm 2020. Theo WB, đối với các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, tăng trưởng dự kiến ​đạt 4,1% trong năm 2025 và chậm lại còn 4% vào năm 2026. Tốc độ tăng trưởng chậm chạp là “không đủ” để đạt mục tiêu giảm nghèo toàn cầu. “25 năm tới sẽ là một cuộc chiến khó khăn hơn đối với các nền kinh tế đang phát triển so với 25 năm qua”, AP trích lời nhà kinh tế trưởng Indermit Gill của WB.

Trong khi đó, mọi kỳ vọng đang hướng đến Trung Quốc, như một điểm sáng khi kinh tế đã có tín hiệu phục hồi mạnh mẽ nhờ vào các biện pháp thúc đẩy phát triển công nghệ cao. Trong cuộc gặp với giới doanh nghiệp tư nhân gần đây, Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh cam kết phát triển kinh tế bền vững và thúc đẩy chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp. Tuy nhiên, căng thẳng thương mại và địa chính trị vẫn là rủi ro đáng lo ngại, không chỉ với Trung Quốc mà còn với các nền kinh tế đang phát triển khác.

WB cảnh báo mức thuế quan toàn diện 10% của Mỹ có thể làm giảm 0,3 điểm phần trăm mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu vốn đã ảm đạm là 2,7% vào năm 2025, nếu các đối tác thương mại trả đũa bằng mức thuế quan của riêng họ. Các chuyên gia từ các tổ chức tài chính lớn cảnh báo rằng nếu chính sách thuế quan của Mỹ kéo dài và mở rộng sang các ngành công nghiệp khác, các thị trường tài chính có thể sẽ đối mặt với biến động mạnh trong tương lai.

Theo giới chuyên gia, việc “lạm dụng” thuế quan có thể khiến Mỹ tự đẩy mình vào thế khó. Trong một bài viết gần đây, nhà kinh tế Philip Luck tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington đã so sánh chiến lược áp thuế của Tổng thống Trump với việc sử dụng thuốc kháng sinh.

“Chúng có thể rất hiệu quả trong việc nhắm vào các mối đe dọa cụ thể, nhưng nếu lạm dụng, hiệu quả sẽ giảm dần. Cũng giống như cách vi khuẩn có thể phát triển khả năng kháng thuốc kháng sinh, các quốc gia bị trừng phạt liên tục sẽ phát triển khả năng miễn dịch bằng cách giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ”, ông Luck nhận định.

THƯ LÊ