Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Iran Masoud Pezeshkian ký kết Hiệp ước Đối tác chiến lược toàn diện đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ song phương, mở ra chương mới cho sự hợp tác sâu rộng và lâu dài giữa hai quốc gia.

Theo TASS, thỏa thuận có thời hạn 20 năm và tự động gia hạn thêm 5 năm tiếp theo, bao gồm nhiều lĩnh vực như quốc phòng, chống khủng bố, năng lượng, tài chính, giao thông vận tải, công nghiệp, nông nghiệp, văn hóa, khoa học và công nghệ. Theo RT, hiệp ước gồm 47 điều khoản, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực an ninh. Cả hai bên đều nhất trí nỗ lực làm sâu sắc và mở rộng quan hệ trong các lĩnh vực mà hai nước cùng quan tâm, tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh, cũng như phối hợp chặt chẽ trong các hoạt động ở cấp độ khu vực và toàn cầu. Về quốc phòng – an ninh, thỏa thuận quy định nếu một trong hai bên bị xâm lược, bên kia sẽ không cung cấp bất kỳ sự hỗ trợ nào cho bên xâm lược. Hai nước bày tỏ quan điểm phản đối việc sử dụng các biện pháp cưỡng chế đơn phương và coi việc áp dụng chúng là hành vi phi pháp quốc tế.

Moscow và Tehran sẽ không tham gia các lệnh trừng phạt của các nước thứ ba để chống lại nhau và bảo đảm không áp dụng các biện pháp cưỡng chế đơn phương. Phát biểu tại lễ ký kết, Tổng thống Iran Pezeshkian nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường quan hệ trong các lĩnh vực chính trị, an ninh, thương mại, vận tải và năng lượng. Tổng thống Nga Putin khẳng định hai nước kiên quyết phản đối sự can thiệp từ bên ngoài và thống nhất trong cam kết duy trì luật pháp quốc tế.

Theo TASS, thỏa thuận đưa quan hệ Nga-Iran lên tầm cao mới, củng cố vị thế là đối tác chiến lược. Điện Kremlin chỉ ra rằng quan hệ Nga-Iran đang trên đà phát triển, dựa trên nguyên tắc tôn trọng và cân nhắc đến lợi ích của nhau. Các bên duy trì đối thoại tích cực thông qua mọi kênh, gồm các kênh liên chính phủ, liên nghị viện, liên cơ quan và liên khu vực.

Tháng 11-2024, Thủ tướng Nga có chuyến thăm Iran. Cả hai nước đều ưu tiên phát triển quan hệ thương mại và kinh tế. Một ủy ban thường trực về hợp tác thương mại và kinh tế giữa Nga và Iran đang hoạt động hiệu quả. Thương mại song phương tăng 15,5% lên 3,77 tỷ USD từ tháng 1 đến 10-2024. Tỷ lệ tiền tệ quốc gia trong các khoản thanh toán chung vượt 96%. Hai bên đang hợp tác trong một số dự án chung lớn, chủ yếu về giao thông vận tải và năng lượng. Đặc biệt, tổ máy đầu tiên của Nhà máy điện hạt nhân Bushehr tại Iran đi vào hoạt động và việc xây dựng tổ máy thứ hai và thứ ba đang được tiến hành. Ngày Văn hóa Nga dự kiến sẽ diễn ra tại Iran trong năm nay và Trung tâm Văn hóa Nga sẽ được thành lập tại Tehran. Số lượng sinh viên Iran theo học tại các trường đại học Nga vượt 9.000 người.

TASS dẫn lời Giáo sư Ruhollah Modabber, nhà khoa học chính trị Iran và là chuyên gia hàng đầu về Nga, cho rằng thỏa thuận mới không chỉ thúc đẩy hợp tác giữa hai nước mà còn cho phép họ chống lại các lệnh trừng phạt của Mỹ một cách hiệu quả hơn. Thỏa thuận được ký kết trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị toàn cầu, khi cả hai quốc gia đều tìm cách củng cố quan hệ và ứng phó với trật tự thế giới do phương Tây lãnh đạo.

Trong khi đó, RT dẫn lời ông Farhad Ibrahimov, chuyên gia về Trung Đông tại Câu lạc bộ thảo luận Valdai, nhận định đây là hiệp ước thực sự mang tính thời đại. Ông cũng nhấn mạnh rằng hai quốc gia thuộc khối BRICS+ coi nhau là những đối tác chiến lược quan trọng, có chung tầm nhìn về thế giới. Ông Ibrahimov lập luận Iran coi Nga là một bên có thể giúp hình thành trật tự thế giới mới trong hệ thống quan hệ quốc tế. Theo ông Ibrahimov, các điều khoản hợp tác kinh tế của thỏa thuận cũng đóng vai trò rất quan trọng đối với Iran, quốc gia đã phải chịu lệnh trừng phạt của phương Tây trong nhiều thập kỷ.

NGHI VĂN