Để triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, công tác chuẩn bị nguồn nhân lực rất quan trọng, do đó một số trường đại học nhanh chóng mở ngành mới, đổi mới công tác đào tạo, tiếp cận công nghệ hiện đại để đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực.

Năm học 2025-2026, Trường Đại học Bách khoa dự kiến mở chuyên ngành Xây dựng đường sắt – metro thuộc Ngành kỹ thuật xây dựng công trình giao thông và tuyển sinh từ năm 2025. TRONG ẢNH: Hoạt động tuyển sinh ngành nghề đào tạo của Trường Đại học Bách Khoa. Ảnh: THU HÀ

Ngày 30-11-2024, Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, đi qua 20 tỉnh, thành phố với tổng chiều dài khoảng 1.541km. Dự án được triển khai với mục tiêu đáp ứng nhu cầu vận tải, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, kết nối hiệu quả các vùng kinh tế và bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Theo kế hoạch, dự án sẽ triển khai vào năm 2027 và dự kiến hoàn thành giai đoạn 1 vào năm 2035. Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, khối nhân lực khai thác vận hành cần khoảng 13.880 lao động, trong đó khoảng 20% có trình độ đại học trở lên (hơn 2.500 kỹ sư).

Khối xây dựng là nhóm có nhu cầu nhân lực lớn nhất, với 220.000 – 240.000 người; 18.000 – 20.000 kỹ sư, với 20 – 30% trong số đó là kỹ sư chuyên ngành xây dựng đường sắt (hạ tầng, phương tiện đường sắt).

Nắm bắt nhu cầu này, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) dự kiến mở chuyên ngành Xây dựng đường sắt- metro thuộc Ngành kỹ thuật xây dựng công trình giao thông và tuyển sinh từ năm 2025.

Mục tiêu chung của chương trình đào tạo sinh viên ra trường có kiến thức chuyên môn toàn diện trong lĩnh vực xây dựng công trình giao thông và chuyên sâu trong chuyên ngành xây dựng đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị và đường hầm metro; có kiến thức khoa học kỹ thuật liên ngành xây dựng, có kiến thức tốt về quản lý xây dựng và triển khai dự án công nghiệp một cách hiệu quả; có kỹ năng nghề nghiệp chuyển sâu trong lĩnh vực chuyên môn phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số hướng tới phát triển xanh và bền vững…

Trong đó chuẩn đầu ra sinh viên có khả năng áp dụng kiến thức khoa học cơ bản, cơ sở ngành và chuyên ngành chuyên sâu để giải quyết các vấn đề trong quy hoạch, thiết kế, thi công, quản lý, khai thác, thí nghiệm và bảo trì các công trình giao thông, đặc biệt là đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị và đường hầm metro; có khả năng kết hợp các khoa học liên ngành xây dựng để hình thành ý tưởng thiết kế, thi công, tổ chức, quản lý và quản trị có hiệu quả các công trình đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị và đường hầm metro phù hợp với bối cảnh của doanh nghiệp. xã hội.

Để chuẩn bị cho đào tạo nhân lực ngành đường sắt tốc độ cao, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) tổ chức hội thảo chuyên ngành để trao đổi, thảo luận về vấn đề này. Ảnh: THU HÀ

PGS.TS Nguyễn Hồng Hải, Phó hiệu trưởng nhà trường cho biết, chuẩn bị cho dự án đường sắt cao tốc, nhất là về nhân sự cũng cấp bách thiết như đầu tư cho lĩnh vực vi mạch, bán dẫn, trường đang đào tạo 37 ngành/chuyên ngành, gồm các lĩnh vực cơ khí – cơ khí giao thông, máy tính và công nghệ thông tin, điện – điện tử, kiến trúc – xây dựng – quản lý dự án, hóa, môi trường, có đủ nguồn lực, điều kiện cho việc đào tạo cung cấp nguồn nhân lực phục vụ cho ngành đường sắt.

Bên cạnh việc mở ngành đường sắt – metro (dự kiến tuyển sinh năm 2025), nhà trường sẽ thay đổi cách thức đào tạo để phù hợp với yêu cầu cấp bách hiện nay, bổ sung thêm các khóa đào tạo ngắn hạn, đào tạo chuyển đổi, bổ sung nâng cao kỹ năng kịp thời cho người học, nhanh chóng bắt kịp vị trí công việc.

Ngành đường sắt, đặc biệt là đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị là ngành đào tạo đặc thù, liên quan đến nhiều chuyên ngành như xây dựng, phương tiện, điện khí hóa, thông tin tín hiệu, khai thác vận hành. Đến thời điểm này, đã có 4 cơ sở giáo dục đại học trên cả nước mở ngành đào tạo lĩnh vực xây dựng đường sắt – metro gồm Trường Đại học Giao thông vận tải; Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Xây dựng Hà Nội và Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải.

Theo ông Đặng Xuân Thủy (Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Đường sắt), Việt Nam đang phát triển hệ thống đường sắt đô thị (metro/tàu điện ngầm) và hướng đến phát triển hệ thống đường sắt tốc độ cao, đòi hỏi nguồn nhân lực có kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực tiễn phù hợp.

Để đào tạo nguồn nhân lực cho đường sắt tốc độ cao cần một chương trình đào tạo hiện đại; có sự kết hợp chặt chẽ giữa trường đại học và doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ hiện đại và hội nhập quốc tế. Các cơ sở đào tạo cần có chương trình định hướng chiến lược đào tạo nguồn nhân lực phù hợp điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Các đại học chuyên ngành cần nghiên cứu và xây dựng chương trình đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp và thực tiễn Việt Nam; xây dựng cơ sở vật chất giảng dạy và bổ sung nguồn giáo viên hiểu sâu về lĩnh vực đường sắt đô thị và đường sắt tốc độ cao. Việc kết hợp giữa giảng dạy lý thuyết, thực hành, hợp tác doanh nghiệp và ứng dụng công nghệ sẽ giúp sinh viên có nền tảng vững chắc, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam.

THU HÀ