Suốt nhiều tuần qua, các mỏ đá trên địa bàn huyện Hòa Vang luôn trong tình trạng ùn ứ xe tải chờ lấy đá. Hàng trăm xe ben, xe tải phải lên trước từ chiều hôm trước, đậu xe qua đêm để giữ chỗ chờ đến lượt vào mỏ xúc đá. Tình trạng này khiến nhiều doanh nghiệp xây dựng nhỏ lẻ, các nhà thầu dân dụng rơi vào thế bị động.

Xe tải, xe ben nối đuôi nhau xếp hàng chờ lấy đá tại mỏ đá Sơn Phước, xã Hòa Ninh. Ảnh: TRỌNG HÙNG

Nằm “cabin” chờ hàng

Chiều muộn tại mỏ đá Sơn Phước của Công ty TNHH Trung Thành (xã Hòa Ninh, Hòa Vang), chúng tôi ghi nhận hàng dài xe tải nối đuôi trên con đường dẫn vào mỏ. Không khí khá ngột ngạt bởi bụi đá và sự chờ đợi mệt mỏi của các tài xế.

Anh Nguyễn Văn Phúc, đại diện một doanh nghiệp chuyên cung ứng đá xây dựng dân dụng ở Đà Nẵng, chia sẻ: “Tôi đã đặt cọc tiền từ trước nhưng vẫn không lấy được hàng đều đặn. Mỏ ưu tiên cho dự án lớn, các đại lý như chúng tôi bị đẩy lùi lịch nên hôm có đá, hôm không. Doanh nghiệp luôn phải điều động tài xế lên mỏ nằm chờ từ đêm, may ra hôm sau mới đến lượt”. Tài xế Lê Văn Quý (phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu) cho hay: “Muốn lấy được đá, tôi phải đánh xe lên mỏ từ chiều hôm trước, rồi thuê xe ôm về nhà nghỉ. Sáng sớm hôm sau lại chạy lên mỏ tranh thủ kiếm chỗ đậu xe, rồi chờ tới lượt. Nhiều hôm phải đợi đến chiều mới xúc được chừng 10 khối đá. Gần tháng nay anh em tài xế với mấy đơn vị xây dựng nhỏ lẻ lâm vào cảnh khốn khó”. Nhiều đại lý, doanh nghiệp vật liệu xây dựng khác cũng chung tình cảnh. Ông Nguyễn Hữu Quang, chủ đại lý kinh doanh vật liệu xây dựng ở quận Thanh Khê cho biết: “Không những các loại đá xây dựng đều tăng giá mạnh, mà nguồn cung đá hiện tại gần như bị siết lại”.

Tại mỏ đá Trường Bản của Công ty TNHH Xây dựng Trường Bản, một trong những mỏ khai thác lớn nhất ở xã Hòa Sơn (huyện Hòa Vang), dù đã được nâng công suất khai thác nhưng vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu thị trường. Theo đại diện mỏ đá, nguyên nhân chính là phần lớn sản lượng hiện nay được ưu tiên dành cho các dự án hạ tầng trọng điểm như cao tốc Hòa Liên – Túy Loan, cảng Liên Chiểu, Quốc lộ 14B… nên nguồn cung cho khách hàng nhỏ lẻ bị hạn chế. Ông Nguyễn Hải Lâm, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Trường Bản cho biết, năm 2024 doanh nghiệp được phép tăng 15% công suất khai thác để ưu tiên cung ứng cho các dự án trọng điểm, tuy nhiên, lượng đá còn lại để bán ra ngoài rất hạn chế.  Ông Tạ Gia Mạnh Hưng, Giám đốc Ban điều hành dự án cao tốc Hòa Liên – Túy Loan (Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh) thông tin, sau khi thành phố điều chỉnh công suất khai thác mỏ, nhà thầu đang tăng tốc thi công nhưng vẫn lo thiếu vật liệu.

Theo tìm hiểu, tình trạng khan hiếm đá xây dựng không chỉ do sức ép từ các dự án lớn, mà còn bởi số lượng mỏ đang khai thác rất hạn chế. Nhiều mỏ lớn ở Hòa Vang đã đến thời điểm đóng cửa, trong khi việc xin gia hạn hoặc mở mỏ mới gặp vướng mắc về pháp lý, môi trường. Toàn thành phố chỉ còn khoảng 8 mỏ vật liệu xây dựng thông thường đang hoạt động, phần lớn được phân bổ để phục vụ công trình đầu tư công. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp xây dựng dân dụng hoặc nhà thầu nhỏ rơi vào thế bị động, tăng chi phí vận chuyển, ảnh hưởng tiến độ và đội giá thành.

Tăng cường giải pháp quản lý hoạt động  khai thác

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, thành phố cho phép 7 mỏ đá được nâng công suất khai thác trong năm 2024 dưới 15%, không vượt quá ranh giới, độ sâu cho phép và không cần điều chỉnh lại giấy phép khai thác. Tổng khối lượng bổ sung là hơn 177.000 m³, chủ yếu phục vụ dự án đầu tư công. Ông Võ Nguyên Chương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho hay: “Nguồn cung vật liệu xây dựng đang thiếu. Thành phố đã chỉ đạo các doanh nghiệp khai thác phải ưu tiên phục vụ dự án phát triển kinh tế – xã hội; đồng thời, khuyến khích các chủ đầu tư có nguồn đất, đá thừa tại dự án xin phép khai thác để làm vật liệu san lấp”. Ngoài việc nâng công suất mỏ hiện hữu, thành phố đang thúc đẩy quy trình cấp phép cho các mỏ mới, rà soát lại năng lực, trữ lượng thực tế cũng như hoàn thiện quy trình đấu giá khai thác khoáng sản.

Trước phản ánh về tình trạng một số mỏ đá không bán trực tiếp cho nhà thầu mà qua trung gian khiến giá bị đẩy lên cao, Sở Xây dựng yêu cầu các đơn vị khai thác báo cáo chi tiết về trữ lượng, giá bán, hình thức phân phối và các đối tác trung gian. Theo báo cáo ban đầu, giá đá thực tế cao hơn giá công bố, nhiều nhà thầu phải mua qua trung gian với mức chênh lệch lớn. Sở Xây dựng đã yêu cầu các mỏ thực hiện nghiêm Luật Giá, kê khai, niêm yết, báo cáo đầy đủ và chịu trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng đẩy giá, gây rối loạn thị trường. Đồng thời, các mỏ phải cam kết toàn bộ sản lượng được nâng công suất chỉ phục vụ các dự án trọng điểm như cao tốc Hòa Liên – Túy Loan, cảng Liên Chiểu, Quốc lộ 14B, khu tái định cư, đê chắn sóng và các công trình vốn ngân sách.

Ngày 14-5, UBND thành phố chính thức điều chỉnh giấy phép, cho phép tăng công suất khai thác tại mỏ đá Trường Bản. Trước đó, thành phố cũng ban hành Công văn 4795/UBND-ĐTĐT cho phép khai thác bổ sung tại một số mỏ đang hoạt động mà không cần điều chỉnh giấy phép. Với những động thái quyết liệt này, người dân, doanh nghiệp kỳ vọng nguồn đá xây dựng sẽ bớt căng thẳng trong thời gian tới, góp phần bảo đảm tiến độ các công trình trọng điểm.

TRỌNG HÙNG