Kiểm soát quyền lực trong hoạt động xét xử là yêu cầu cốt lõi nhằm bảo đảm tính liêm chính, minh bạch và hiệu quả trong thực thi quyền tư pháp. Với vai trò trung tâm trong bảo vệ công lý, Tòa án nhân dân hai cấp thành phố Đà Nẵng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp kiểm soát quyền lực, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh.

Lãnh đạo Tòa án nhân dân thành phố (bên trái) nhận cờ đơn vị thi đua xuất sắc. Ảnh: PV

Kiểm soát quyền lực nhà nước là một trong những nguyên tắc nền tảng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong đó, quyền tư pháp vốn gắn liền với việc xét xử, phán quyết công lý càng cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, minh bạch.

Đây cũng là nội dung trọng tâm được nêu rõ tại Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) và Quy định số 132-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Đặc biệt, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024 được Quốc hội khóa XV thông qua đã bổ sung các quy định quan trọng nhằm hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao hiệu quả xét xử, tăng cường kiểm soát nội bộ trong hệ thống tòa án nhân dân.

Tăng cường kiểm soát nội bộ, siết chặt kỷ cương

Nhận thức sâu sắc vai trò và trách nhiệm của cơ quan xét xử, những năm qua, Đảng ủy và lãnh đạo Tòa án nhân dân hai cấp thành phố Đà Nẵng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đồng bộ nhiều giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát quyền lực trong nội bộ ngành, gắn với phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực ngay từ khâu tổ chức, cán bộ đến quy trình xử lý công việc.

Trước hết, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp và bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là thẩm phán, thư ký tòa án luôn được chú trọng. Các chỉ đạo, nghị quyết, quy định của Trung ương, Thành ủy và của ngành về công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực được quán triệt sâu rộng, cụ thể hóa trong hoạt động hằng ngày.

Tòa án nhân dân thành phố ban hành và thực hiện nghiêm túc các quy chế làm việc, quy chế phối hợp; xây dựng kế hoạch luân chuyển, chuyển đổi vị trí công tác nhằm phòng ngừa biểu hiện tiêu cực trong thực hiện nhiệm vụ.

Đồng thời, triển khai thực hiện Quyết định số 120/QĐ-TANDTC về xử lý trách nhiệm đối với người giữ chức danh tư pháp vi phạm trong thực thi nhiệm vụ. Cùng với đó là việc áp dụng nghiêm túc Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của thẩm phán (ban hành theo Quyết định số 87/QĐ-HĐTC ngày 4-7-2018), với mục tiêu xây dựng đội ngũ thẩm phán liêm chính, công tâm, tận tụy, chỉ tuân theo pháp luật.

Công tác thanh tra, kiểm tra chuyên môn, nghiệp vụ và thực hiện công vụ được thực hiện thường xuyên, bài bản. Hằng năm, Chánh án Tòa án nhân dân thành phố thành lập đoàn kiểm tra các đơn vị trực thuộc, đánh giá toàn diện việc chấp hành pháp luật, triển khai các chủ trương về cải cách tư pháp và phòng chống tham nhũng.

Đảng ủy chỉ đạo Ủy ban Kiểm tra và các chi bộ tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Cùng với đó, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được thực hiện nghiêm túc, kịp thời. Các kiến nghị, phản ánh từ công dân và đương sự đều được giải đáp, xử lý đúng pháp luật, góp phần giảm khiếu kiện kéo dài, không để phát sinh điểm nóng, đồng thời giúp điều chỉnh, khắc phục kịp thời các thiếu sót trong hoạt động công vụ.

Chuyển đổi số để kiểm soát và nâng cao hiệu quả công lý

Trong bối cảnh yêu cầu cải cách tư pháp gắn với chuyển đổi số, Tòa án nhân dân hai cấp thành phố Đà Nẵng từng bước đổi mới mô hình hoạt động từ truyền thống sang nền tảng số, hướng tới xây dựng tòa án điện tử, minh bạch, hiệu quả.

Hiện nay, hệ thống tòa án thành phố đã triển khai ứng dụng đồng bộ các phần mềm chuyên ngành như: phần mềm quản lý án, phần mềm trợ lý ảo, phần mềm quản lý cán bộ, phần mềm số hóa hồ sơ, hệ thống văn bản điều hành, thống kê… Việc công khai bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật trên cổng thông tin điện tử giúp người dân thuận tiện tra cứu, giám sát, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong hoạt động xét xử.

Tòa án cũng tổ chức các phiên xét xử trực tuyến, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí cho đương sự và cơ quan tiến hành tố tụng, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận công lý cho người dân. Đây là bước đi cần thiết nhằm hiện đại hóa hoạt động tư pháp, đồng thời là công cụ hữu hiệu để kiểm soát quyền lực bằng công nghệ, giảm tối đa các nguy cơ tiêu cực, lạm quyền trong nội bộ ngành.

Trong điều kiện khối lượng công việc ngày càng lớn, số lượng vụ án tăng đều hằng năm (trung bình 10-15%), nhưng với sự quyết liệt trong lãnh đạo, điều hành và triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm soát quyền lực, Tòa án nhân dân  hai cấp thành phố Đà Nẵng đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Trong hai năm 2023-2024, toàn hệ thống không có trường hợp cán bộ, công chức vi phạm các quy định về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tòa án nhân dân thành phố hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu, được Thủ tướng Chính phủ tặng cờ thi đua; nhiều cá nhân được Chủ tịch UBND thành phố tặng bằng khen và các phần thưởng cao quý khác vì có thành tích xuất sắc trong xét xử các vụ án lớn, phức tạp thuộc diện Ban Chỉ đạo thành phố theo dõi.

Tuy nhiên, việc kiểm soát quyền lực trong lĩnh vực tư pháp cũng đang đối mặt với những thách thức lớn. Cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức còn gặp khó khăn; hệ thống pháp luật còn chồng chéo, thiếu thống nhất, dẫn tới việc áp dụng pháp luật đôi khi còn tùy nghi, ảnh hưởng đến tính thống nhất và công bằng trong xét xử.

Thời gian tới, Đảng ủy và lãnh đạo Tòa án nhân dân thành phố Đà Nẵng xác định tiếp tục kiên trì, quyết liệt thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp: nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đẩy mạnh giáo dục chính trị, đạo đức nghề nghiệp; tăng cường giám sát nội bộ và giám sát từ xã hội; đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, hiện đại hóa hoạt động tư pháp. Mục tiêu xuyên suốt là xây dựng Tòa án nhân dân hai cấp thành phố Đà Nẵng thực sự trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, vì công lý, phụng sự Tổ quốc và phục vụ nhân dân.

ĐẢNG ỦY TÒA ÁN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ