Người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở trong mô hình chính quyền địa phương ba cấp đã rất bận rộn với “trăm công ngàn việc”, người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp tới đây càng “đầu tắt mặt tối” khi “trăm công ngàn việc” trước đây được bổ sung 90/99 nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện. Và rất hiếm đơn vị hành chính cấp cơ sở hiện nay được giữ nguyên trạng, không phải hợp nhất với một hoặc hai đơn vị hành chính cùng cấp, thường là các xã đảo như xã đảo Tân Hiệp hay xã đảo Tam Hải ở Quảng Nam…, và chính việc mở rộng địa giới hành chính như vậy sẽ mang lại không ít nhọc nhằn trong thực thi công vụ của người đứng đầu chính quyền nói riêng và cho cả đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở nói chung.

Cần chú trọng việc hình thành đội ngũ người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới. TRONG ẢNH: Giao dịch tại bộ phận “Một cửa” tại Trung tâm hành chính quận Thanh Khê. Ảnh: TRỌNG HUY

Thực ra trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, những nhọc nhằn do mở rộng địa giới hành chính mang lại đối với cán bộ, công chức cấp xã không lớn bằng những nhọc nhằn do mở rộng địa giới hành chính mang lại đối với cán bộ, công chức cấp tỉnh hiện nay. Vì mở rộng đến mấy thì cũng chỉ trong một phạm vi địa giới nhất định, kể cả trường hợp phường của quận này hợp nhất với xã của huyện khác. Trong khi đó, do mở rộng địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh như trường hợp Quảng Nam và Đà Nẵng sắp “về chung một nhà”, người đứng đầu chính quyền nói riêng và cả đội ngũ cán bộ, công chức cấp tỉnh nói chung phải rất lao tâm khổ tứ để nghĩ đến những nội dung thực thi công vụ mà trước khi hợp nhất tỉnh chưa từng phải nghĩ.

Cho nên, thách thức lớn nhất do mở rộng địa giới hành chính mang lại đối với người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay là địa bàn đã rộng hơn trước, dân số đã đông hơn trước, nhu cầu được giải quyết thủ tục hành chính của người dân cũng sẽ nhiều hơn trước, những nỗi bức xúc trong đời sống thường nhật của người dân sẽ đa dạng hơn trước, người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở phải nỗ lực, thậm chí phải vượt lên chính mình như thế nào để có thể đáp ứng tốt nhất yêu cầu gần dân, sát dân, được lòng dân, lắng nghe được tâm tư nguyện vọng của người dân, và hơn thế nữa là có thể truyền cảm hứng để mỗi người dân và từng hộ dân sẵn sàng đồng thuận với các chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước. Vì thế, cần hình dung người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, dù xuất thân từ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp huyện, thậm chí cấp tỉnh trước đây hay xuất thân từ nguồn cán bộ cấp cơ sở, cũng đều được đòi hỏi phải có năng lực vận động quần chúng, thuyết phục quần chúng…

Đương nhiên khi địa giới cấp tỉnh được mở rộng, nhiều địa bàn cấp xã nằm xa thậm chí rất xa trung tâm chính trị – hành chính của tỉnh phải tìm cách rút ngắn khoảng cách địa lý này bằng… công nghệ thông tin. Do vậy cả đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở nói chung và nhất là người đứng đầu chính quyền nói riêng nhất thiết phải thành thạo thuần thục về công nghệ thông tin, không chỉ để bản thân tác nghiệp thuận lợi mà còn để sẵn sàng hỗ trợ người dân trên lĩnh vực này.

Thứ hai, với những địa phương lấy “công nghiệp không khói” làm động lực phát triển như thành phố Đà Nẵng còn phải chú trọng việc đào tạo bồi dưỡng kỹ năng sử dụng thành thạo tiếng Anh cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở nói chung và nhất là người đứng đầu chính quyền nói riêng. Không phải ngẫu nhiên mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng đề án quốc gia “Từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn đến 2045”.

Thứ ba, cả đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở nói chung và nhất là người đứng đầu chính quyền nói riêng nhất thiết phải hiểu biết thấu đáo và cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật để luôn thượng tôn pháp luật trong thực thi công vụ. Cần lưu ý rằng, người dân có thể làm tất cả những gì mà pháp luật không cấm, còn cán bộ, công chức ở bất kỳ cấp nào thì chỉ được làm những gì mà pháp luật cho phép. Ngoài ra, cả đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở nói chung và nhất là người đứng đầu chính quyền nói riêng cũng phải có năng lực soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật, bởi trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tới đây chính quyền địa phương cấp cơ sở sẽ được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và phạm vi, nhiệm vụ quản lý của chính quyền cấp mình (Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 hiện hành quy định cấp chính quyền thấp nhất có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật là cấp huyện).

Tóm lại, bên cạnh việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp vững vàng cả chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng quản lý, cần hết sức chú trọng việc hình thành đội ngũ người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở. Người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh phải có cả tầm nhìn lẫn tầm với nhưng phải rất mạnh về tầm nhìn; trong khi người đứng đầu cấp ủy và chính quyền cấp xã cũng phải có cả tầm với lẫn tầm nhìn nhưng phải rất mạnh về tầm với.

BÙI VĂN TIẾNG