Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7- Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Anh, Mỹ) năm 2025 diễn ra từ ngày 15 đến 17-6 tại Canada, trong bối cảnh thế giới đầy biến động và chia rẽ. Dù mang thông điệp đoàn kết và thúc đẩy hợp tác đa phương, hội nghị lần này đang đối mặt với nhiều thách thức, từ thương mại đến an ninh năng lượng và khủng hoảng.

Thủ tướng Canada Mark Carney (giữa) tiếp Thủ tướng Anh Keir Starmer (bên trái) tại Ottawa (Canada) ngày 15-6. Ảnh: AP

Nhân tố khó đoán định

Hội nghị năm nay tập trung vào 3 hành động cốt lõi trong chương trình nghị sự: bảo vệ các cộng đồng trên thế giới; xây dựng an ninh năng lượng và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số; bảo đảm các mối quan hệ đối tác trong tương lai.

Việc lựa chọn các chủ đề này cho thấy nỗ lực của G7 nhằm tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong các vấn đề toàn cầu và phù hợp tầm nhìn chiến lược của nước chủ nhà Canada, rằng tương lai của G7 nằm ở sự hợp tác với các đối tác bên ngoài, không chỉ là hợp tác nội bộ. Tuy nhiên, căng thẳng đang leo thang giữa Israel và Iran, xung đột tại Ukraine, hay nỗi lo về chủ nghĩa bảo hộ cũng là các chủ đề khiến G7 năm nay không thể lơ là, theo Reuters.

Mặc dù không chính thức đưa vào chương trình nghị sự, căng thẳng thương mại toàn cầu vẫn là “bóng đen” phủ lên hội nghị. Tổng thống Mỹ Donald Trump một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý khi nhiều đồng minh truyền thống lo ngại về chính sách thương mại đơn phương, bất ổn của Mỹ. Việc ông Trump từng áp thuế với nhiều nền kinh tế, trong đó có các quốc gia G7, nhằm đảo ngược tình trạng thâm hụt thương mại lớn đã khiến quan hệ giữa các nước trở nên căng thẳng và tác động đến kinh tế toàn cầu.

Đáng chú ý, đây sẽ là hội nghị thượng đỉnh quốc tế đầu tiên của Tổng thống Trump kể từ khi tái đắc cử. Những động thái của ông Trump tại hội nghị sẽ giúp giới quan sát đánh giá, liệu lãnh đạo Mỹ có quan tâm đến việc hợp tác với các đồng minh để giải quyết các vấn đề chung hay không. Theo nhận định của chuyên gia Max Bergmann từ Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), hội nghị lần này là “phép thử lớn” để xác định liệu Mỹ có còn cam kết với định dạng như G7 hay không.

Theo đài Al Jazeera, vấn đề này khó có khả năng được đưa ra thảo luận một cách công khai  tại hội nghị vì Thủ tướng Canada Mark Carney sẽ tìm cách ngăn xảy ra mâu thuẫn về thương mại giữa các nước thành viên G7. Theo AP, khác với các hội nghị trước, lãnh đạo Canada, nước chủ nhà năm nay, quyết định từ bỏ việc đưa ra tuyên bố chung sau hội nghị.

Đây là động thái cho thấy sự thận trọng của Ottawa nhằm lặp lại những tranh cãi nội bộ tại các kỳ hội nghị thượng đỉnh G7 trước. Trước thềm hội nghị, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen kêu gọi G7 tránh các chính sách thương mại mang tính bảo hộ. Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc kêu gọi nhóm này cần nhận ra xu hướng toàn cầu, làm nhiều hơn nữa để thúc đẩy sự thống nhất và hợp tác trong cộng đồng quốc tế.

Từ đa phương sang song phương?

Thay vì là một diễn đàn thúc đẩy gắn kết chung giữa các thành viên, G7 năm nay có xu hướng biến thành loạt cuộc gặp song phương, nơi các nhà lãnh đạo sẽ tìm cách “nói chuyện riêng” với Tổng thống Trump nhằm đàm phán trực tiếp về các vấn đề nóng như thuế quan hay hợp tác an ninh song phương.

Theo kế hoạch, Tổng thống Trump dự kiến có các cuộc gặp với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba và Thủ tướng Úc Anthony Albanese, tất cả đều hướng đến tiếng nói chung trong các thỏa thuận thương mại trước khi các mức thuế đối ứng có thể được tái áp vào đầu tháng 7-2025.

Trong động thái tích cực mới gần đây, ông Trump tuyên bố sẵn sàng gia hạn hạn chót vào ngày 8-7 để hoàn tất đàm phán thương mại với các nước trước khi các mức thuế quan cao hơn của Mỹ có hiệu lực, báo hiệu với thế giới rằng thời hạn áp thuế quan của Mỹ có thể được điều chỉnh linh hoạt, theo ghi nhận của Reuters. Dưới góc nhìn của giới quan sát, Hội nghị thượng G7 năm 2025 không chỉ đơn thuần là “sân chơi của các đồng minh thân thiết”, mà đang chứng kiến sự chuyển hướng về mặt cấu trúc lẫn bản chất khi các quốc gia bắt đầu ưu tiên đối thoại song phương để bảo vệ lợi ích riêng.

Không chỉ giới hạn trong nhóm G7, hội nghị năm nay có sự tham gia của các lãnh đạo từ Ấn Độ, Ukraine, Brazil, Nam Phi, Hàn Quốc, Australia, Mexico và UAE. Việc mở rộng mời các nền kinh tế lớn từ Nam bán cầu cho thấy nỗ lực của Canada trong việc thúc đẩy đối thoại đa phương toàn diện.

Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc lợi ích ngày càng đa dạng, phức tạp và khó tìm điểm chung. Đáng chú ý, cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza và căng thẳng mới bùng phát gần đây giữa Israel và Iran có thể làm lộ ra thêm những chia rẽ giữa Mỹ (đồng minh quan trọng của Israel) và các quốc gia châu Âu, những nước đã áp dụng lập trường ngày càng chỉ trích đối với Israel.

THƯ LÊ