Càng luống tuổi, mỗi người càng hoài niệm sâu sắc hơn về những vùng ký ức thẳm sâu trong bản thể. Họ tìm về không phải chỉ đơn thuần “đi tìm thời gian đã mất” (Macxen Prut) mà là để truy vết và đối thoại, từ đó nâng niu hơn hành trình hiện tại. Những xao động trong tâm hồn, những quan sát về miền tâm tưởng đầy tinh tế và nữ tính xuất phát từ trái tim của một người phụ nữ nhiều trải nghiệm, đã thôi thúc tác giả Mộc Nhiên kết tinh nên tập tản văn có nhan đề mộc mạc nhưng đầy sức gợi: “Chân trần cứ vậy mà quê” được NXB Hội Nhà văn phát hành năm 2024.

Tác giả Mộc Nhiên sinh năm 1987, hiện đang sống và làm việc tại tỉnh Thái Nguyên. Con đường văn chương của chị xác tín với những dấu sắc ở thể loại tản văn. Đến nay, chị đã có nhiều tác phẩm được in trên các báo, tạp chí Trung ương, địa phương và gặt hái được một số giải thưởng văn học. Cuốn sách “Chân trần cứ vậy mà quê” chính là những lắng đọng của ký ức mà chị chưng cất lại trong hành trình tâm hồn một cách đầy tự nhiên và chân thành được thể hiện thông qua lớp lang ngôn từ cảm xúc. Để rồi từ đó, người đọc như hình dung và nghe rõ được những điệu khúc ngân lên từ những vết chạm của chủ thể với không gian quê hương quen thuộc.

Không gian nghệ thuật của những tản văn mở ra đầy hấp dẫn đối với người đọc. Mộc Nhiên đã đưa đến một cách nhìn mới, góc nhìn mới về những đề tài quê hương quen thuộc trong bầu quyển sáng tác tản văn bấy lâu. Các câu chuyện tâm hồn cứ thế được trần tình thông qua hệ thống những biểu tượng.

Những biểu tượng ấy vừa mang tính cá biệt, cụ thể vừa có sức bao quát và đối chiếu ở biên độ rộng mở. Chính vì thế mà “Chân trần cứ vậy mà quê” đã tìm được những đồng cảm của người đọc. Người đọc như men theo những “dấu chân trần” ấy để tiếp nhận, rung động và đối thoại với chính mình. Màu sắc của quê hương bản quán cứ thế mà trầm lắng và nổi bật dưới ngòi bút của tác giả. Tinh thần ấy đã xác tín cho những giá trị tâm hồn cốt lõi và muôn thuở của mỗi người khi thao thức về ký ức thẳm sâu.

Tập tản văn là sự soi chiếu thành thực về quê hương và nguồn cội. Những gì thân thương nhất như “Giàn bầu hạnh phúc” với những cách miêu tả tinh tế, những tự sự chân thành; những phát hiện bất ngờ đến xúc động trong túi áo của mẹ; những dấu chân quê kiểng trên sân gạch ấu thơ; những giấc mơ bên ngọn đèn quê một thuở; những ký ức êm đềm bên ngõ nhỏ, đường làng…

Hệ thống những trạng thái của mùi hương, của cảm giác cũng được chủ thể tạo nên đầy ấn tượng. Mùi hương thăm thẳm của chiều, những mùi hương “dậy lên từ những giá trị của muôn loài đang sống”. Mùi hương của “Nồi lá xông quê” ẩn dụ cho mùi hương bất tử của nghĩa tình. Những cảm giác đầy thi vị với nắng trưa, với rét quê mỗi độ đông về. Bao lát cắt của ký ức ấy dưới ngòi bút của tác giả có khả năng gợi mở sâu sắc, “kết cấu vẫy gọi” của tập tản văn cứ thế được tác giả tạo dựng một cách tự nhiên mà xúc động, nhẹ nhàng nhưng ám gợi sâu sắc: “Khoảng trời nhẫn nại dệt muôn thăm thẳm yên bình. Sẽ có ngày tôi viết những dòng văn thật xinh, thật nghĩa tình bằng niềm thương và nỗi nhớ”.

Tâm điểm sự soi chiếu ấy của ký ức tác giả chính là gia đình. Mỗi tản văn trong cuốn sách như thể là lời thủ thỉ đầy thương yêu của một người phụ nữ rời xa quê hương đi tạo dựng hạnh phúc riêng mình. Hình bóng mẹ cha dưới căn nhà ký ức cứ thấp thoáng, cứ đậm sâu trong từng tản văn của chị. Mỗi tản văn là một sắc màu riêng biệt, nhưng khi hình dung lại, độc giả sẽ phác họa được một bức chân dung đầy đủ và sống động. Mẹ cha một đời tảo tần cho sự lớn lên của chủ thể để rồi khi chủ thể dốc mình với văn chương, những hy sinh lặng thầm mà vĩ đại ấy cứ chầm chậm đổ bóng lên trang sách. Tiếng cọt kẹt vòng bánh xe của mẹ thao thức giấc mơ; “Phù sa đời cha” cho lối đi ban mai hứa những mùa quả ngọt…

Tất cả tạo nên âm hưởng nhẹ nhàng nhưng xúc động, người đọc như hiểu được thêm những câu chuyện của chính mình, của mẹ cha mình. Tính nhân văn của “Chân trần cứ vậy mà quê” cứ thế len lỏi, xuyên thấm và xuyên suốt trong cuốn tản văn: “Những đêm quê thành duyên nợ, tôi cần tĩnh mịch và lặng lẽ thêm bao nhiêu lần. Tiếng côn trùng gọi nhau. Tôi lim dim vào giấc, bố mẹ vẫn yên ắng bên buồng. Sớm hôm sau, bố chợt bảo: Sao cả đêm con thức mãi thế, tới gần sáng mới ngủ được đấy à? Thì ra, bố mẹ vẫn lặng lẽ dõi theo tôi. Bố mẹ đã như thế cả một đời”.

Văn chương luôn là câu chuyện của tâm hồn. Dường như, những gì ám gợi nhất trong tâm hồn của tác giả đã được chắt lọc và ký thác vào 29 tản văn. Hình ảnh quê hương và gia đình dưới ngòi bút tỉ mỉ, đi ra từ khả năng quan sát tinh tế đã tạo nên giọng điệu riêng của chị trước rất nhiều cây bút viết tản văn về ký ức, về quê hương hiện nay trên văn đàn. Tác giả đã dùng những mùi hương rất riêng của chị để lôi cuốn người đọc vào những trải lòng thành thực nhất của mình.

Qua những câu chuyện của tình yêu và nỗi nhớ ấy, Mộc Nhiên tinh tế gửi gắm tới độc giả những thông điệp sâu sắc về cuộc sống, về những giá trị bền bỉ trước mọi đổi thay. Quê hương và gia đình luôn là cội nguồn sâu thẳm đưa mỗi người đi xa và đón mỗi người trở về. Áng văn “Chân trần cứ vậy mà quê” đầy trữ tình tựa như những nguồn mạch bồi đắp và khẳng định những giá trị gần gũi mà cao cả: “Nắng trưa vẫn hát, khúc hát cho riêng mình. Cháy bỏng êm ru, mải miết cần cù, dốc cạn lòng cho một hoàng hôn rực rỡ. Nắng vàng đẹp mãi một giấc trưa…”.

Với lối hành văn chân thành, giản dị tựa như hơi thở, mọi khoảnh khắc cảm xúc tác giả gửi gắm qua tập tản văn này đã có sức chạm lắng vào lòng người. Ấu thơ êm đềm như nắng với những vùng kỷ niệm không bao giờ xa mờ sẽ còn mãi là hành trang đồng hành với mỗi người. “Chân trần cứ thế mà quê” một lần nữa đã đem đến cho bạn đọc niềm tin về cuộc trò chuyện đặc biệt – trò chuyện với ký ức. Hẳn rằng, phía sau cuộc trò chuyện đó, những điều tốt đẹp và trắc ẩn sẽ mở ra.

VIỆT NGỌC