Chất lượng không khí trên toàn cầu đang dần trở nên nghiêm trọng, với nhiều quốc gia không đạt tiêu chuẩn an toàn theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Báo cáo gần đây từ IQAir, một công ty chuyên về công nghệ giám sát chất lượng không khí có trụ sở tại Thụy Sĩ, chỉ ra rằng chỉ có 7 quốc gia đáp ứng các tiêu chí về chất lượng không khí của WHO năm 2024. Những quốc gia này bao gồm Úc, New Zealand, Estonia, Greenland và một số quốc gia nhỏ, với hàm lượng PM2.5 trung bình hàng năm không vượt quá 5µg/m³.

Ngược lại, các quốc gia như Chad, Bangladesh, Pakistan, Cộng hòa Dân chủ Congo và Ấn Độ là những cái tên đứng đầu về ô nhiễm không khí, với nồng độ PM2.5 cao gấp ít nhất 10 lần so với mức khuyến nghị của WHO, trong đó Chad hiển nhiên dẫn đầu với 18 lần. Mặc dù Ấn Độ đứng thứ 5 trong danh sách các nước ô nhiễm nhất nhưng lại có đến 13 thành phố trong danh sách 20 thành phố ô nhiễm toàn cầu. Byrnihat, một thị trấn công nghiệp nhỏ ở đông bắc Ấn Độ, là khu vực ô nhiễm nhất trong khi Delhi vẫn giữ vị trí là thủ đô ô nhiễm nhất toàn cầu.

Bản đồ ô nhiễm không khí cho thấy vấn đề này chủ yếu là thách thức lớn đối với các nước Nam Bán cầu, trong khi Châu Đại Dương lại được xác định là khu vực sạch nhất, với 57% thành phố đáp ứng được các chỉ tiêu về chất lượng không khí. Dữ liệu của IQAir được thu thập từ 40.000 trạm giám sát tại 138 quốc gia.

“Hầu hết mọi người trên thế giới đều sống trong môi trường không khí bẩn. Đáng nói là sự khác biệt lớn về ô nhiễm giữa các khu vực,” Giáo sư Roel Vermeulen từ Đại học Utrecht bình luận, theo AP. Zorana Jovanovic Andersen, một chuyên gia khác đến từ Đại học Copenhagen, cũng đồng ý rằng báo cáo cho thấy sự khác biệt đáng kể về chất lượng không khí, ngay cả trong một khu vực có nồng độ ô nhiễm như châu Âu. Các nước Đông Âu và khu vực Balkan bên ngoài EU ghi nhận mức ô nhiễm cao nhất của châu lục, với sự chênh lệch lên tới 20 lần giữa các thành phố ô nhiễm nhất và ít ô nhiễm nhất.

Hiện tại, khả năng giám sát ô nhiễm không khí tại châu Phi và Tây Á còn hạn chế với nhiều quốc gia nghèo không có đủ thiết bị giám sát, dẫn đến việc người dân thiếu thông tin trong khi chính phủ gặp khó khăn trong việc ban hành chính sách kịp thời. Tại châu Phi, cứ 3,7 triệu người mới có một trạm giám sát. Nhiều quốc gia sao chép hệ thống đo lường của các đại sứ quán Mỹ để theo dõi ô nhiễm nhưng Mỹ đã ngừng chương trình này vì lý do ngân sách, dẫn đến việc mất dữ liệu hơn 17 năm và ít nhất 34 quốc gia có nguy cơ không còn truy cập được thông tin quý giá này, như thông tin từ Health Policy Watch cho biết.

Để đối phó với tình trạng ô nhiễm không khí, ASEAN đã ký một thỏa thuận nhằm kiểm soát khói mù do cháy rừng, một vấn đề nhức nhối trong khu vực vào mùa khô. Đây là một bước tiến lớn trong việc hợp tác để giảm thiểu ô nhiễm không khí. Trong khi đó, Trung Quốc công bố mục tiêu loại bỏ ô nhiễm không khí nghiêm trọng vào năm 2025.

Trong năm 2024, chất lượng không khí ở nước này đã có nhiều tín hiệu tích cực, bầu trời đã trở nên xanh hơn trên nhiều thành phố. Tiến sĩ Christa Hasenkopf, Giám đốc Chương trình Không khí sạch tại Viện Chính sách Năng lượng của Đại học Chicago, nhận định rằng Trung Quốc đã chứng minh khả năng giải quyết ô nhiễm không khí với sự quyết tâm chính trị, đồng lòng xã hội và nguồn lực phù hợp, đồng thời chỉ ra rằng một đất nước có thể cải thiện chất lượng không khí mà không phải hy sinh sự phát triển kinh tế.

THƯ LÊ