Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp tạm dừng viện trợ nước ngoài trong 90 ngày khiến nhiều nước chịu tác động nặng nề.

Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ thị tạm dừng viện trợ nước ngoài. Ảnh: Xinhua

Trong khi đó, Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) đang chịu sự giám sát chính trị khi chính quyền Tổng thống Donald Trump xem xét việc sáp nhập cơ quan này với Bộ Ngoại giao nhằm tinh giản bộ máy liên bang.

Là nhà tài trợ viện trợ nhân đạo lớn nhất thế giới, Mỹ đã phân bổ 13,9 tỉ USD viện trợ vào năm 2024, chiếm 42% tổng số viện trợ được Liên Hợp Quốc theo dõi. Ukraina là nước nhận viện trợ lớn nhất của Mỹ, do đó nước này được cho là sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi mất nguồn viện trợ.

USAID là gì?

Được thành lập vào năm 1961 bởi Tổng thống John F. Kennedy theo Đạo luật Hỗ trợ Nước ngoài, USAID là cơ quan chính của chính phủ Mỹ về viện trợ nhân đạo và phát triển quốc tế.

Mục tiêu của USAID là giảm nghèo, chống dịch bệnh, cung cấp viện trợ nhân đạo và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia đang phát triển, đồng thời nâng cao các mục tiêu chính sách đối ngoại của Mỹ.

Hoạt động tại hơn 130 quốc gia, USAID điều hành hơn 60 phái bộ khu vực và có hơn 10.000 nhân viên, trong đó 2/3 làm việc tại nước ngoài.

Ngân sách của USAID

Theo báo cáo cập nhật của Dịch vụ Nghiên cứu Quốc hội vào tháng 1 năm nay, trong năm tài chính 2023, USAID quản lý quỹ hơn 40 tỉ USD, chiếm hơn 1/3 tổng ngân sách viện trợ nước ngoài của Mỹ.

Ngân sách của USAID chủ yếu được phân bổ vào ba lĩnh vực chính: 16,8 tỉ USD cho quản trị, 10,5 tỉ USD cho viện trợ nhân đạo và 7,0 tỉ USD cho y tế.

Năm 2023, quản trị nhận được phần lớn ngân sách do hỗ trợ tài chính đáng kể dành cho Ukraina, trong khi viện trợ nhân đạo vượt qua quỹ y tế từ năm 2022.

Những quốc gia nào nhận được hỗ trợ nhiều nhất từ USAID?

Theo báo cáo của Quốc hội Mỹ, khoảng 70 trong số 77 quốc gia được Ngân hàng Thế giới xếp vào nhóm thu nhập thấp và trung bình thấp đã nhận viện trợ từ USAID vào năm 2023.

Xét theo khu vực, khoảng 40% quỹ USAID năm 2023 được phân bổ cho châu Âu và Á-Âu (17,2 tỉ USD), tiếp theo là châu Phi Hạ Sahara (12,1 tỉ USD), Trung Đông và Bắc Phi (3,9 tỉ USD), Nam Á và Trung Á (1,9 tỉ USD), và các khu vực khác (8,4 tỉ USD).

Ukraina là quốc gia nhận viện trợ lớn nhất với 16 tỉ USD, tiếp theo là Ethiopia (1,6 tỉ USD), Jordan (1,2 tỉ USD), Afghanistan (1,08 tỉ USD), Somalia (1 tỉ USD), Cộng hòa Dân chủ Congo (0,9 tỉ USD), Yemen, Nigeria và Syria (mỗi nước 0,8 tỉ USD), và Nam Sudan (0,7 tỉ USD).

Ảnh hưởng toàn cầu của việc đóng băng USAID

Việc đóng băng ngân sách USAID đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến các chương trình nhân đạo và y tế trên toàn thế giới.

Tại Ukraina, dù viện trợ quân sự không bị ảnh hưởng, việc đóng băng sẽ tác động đến tái thiết cơ sở hạ tầng, sản xuất điện, hiện đại hóa đường sắt, cải thiện biên giới với EU và hỗ trợ nông nghiệp.

Chương trình PEPFAR (Kế hoạch Khẩn cấp của Tổng thống về Cứu trợ AIDS) cũng bị ảnh hưởng, đe dọa điều trị HIV tại Nam Phi, Ethiopia và Kenya, khiến hàng trăm nghìn bệnh nhân gặp rủi ro.

Tại Uganda, cuộc khủng hoảng Ebola đang trở nên trầm trọng hơn do thiếu viện trợ USAID, làm suy giảm các nỗ lực theo dõi và sàng lọc bệnh nhân.

Tại Nam Mỹ, Colombia và Brazil đã phải đình chỉ nhiều chương trình hỗ trợ người tị nạn và chống bóc lột trẻ em.

Tại Nam Á, Pakistan, Bangladesh và Afghanistan cũng bị ảnh hưởng, với nguy cơ mất dịch vụ y tế cho hàng triệu người.

Những lo ngại của Tổng thống Trump về USAID

Chính quyền Tổng thống Trump cho rằng USAID không phục vụ lợi ích Mỹ và phung phí ngân sách vào các dự án gây tranh cãi.

Ví dụ, 1,5 triệu USD được cấp để thúc đẩy “đa dạng, công bằng và hòa nhập” tại Serbia, 70.000 USD cho một “nhạc kịch DEI” ở Ireland.

Bên cạnh đó, các khoản chi khác bị chỉ trích bao gồm 47.000 USD cho một “vở opera chuyển giới” ở Colombia và 2 triệu USD cho hoạt động LGBTQ+ tại Guatemala.

Việc đóng băng quỹ USAID dưới thời Tổng thống Trump đang làm gián đoạn các chương trình hỗ trợ LGBTQ+ toàn cầu, bao gồm các sáng kiến ở Guatemala, Nam Phi, Serbia và Ấn Độ.

Theo laodong.vn