Đông Á đang ở vị thế thuận lợi để dẫn đầu quá trình chuyển đổi toàn cầu hướng tới hệ thống thực phẩm thủy sản bền vững, hay còn gọi là “thực phẩm xanh” (blue food).

Theo bài bình luận của hai tác giả Shoba Suri, thành viên cấp cao tại Quỹ nghiên cứu Observer ở New Delhi, Ấn Độ và Subhasree Ray, Trưởng bộ phận sức khỏe tại Công ty TVS Motor, đăng trên trang eastasiaforum.org, Đông Á là khu vực có dân số ven biển đông đúc, có mối liên hệ văn hóa sâu sắc với hệ thống thực phẩm thủy sản và phải đối mặt với tình trạng dễ bị tổn thương nghiêm trọng trước biến đổi môi trường, có tiềm năng đặc biệt để dẫn đầu quá trình chuyển đổi toàn cầu hướng tới các hệ thống thực phẩm thủy sản bền vững, còn gọi là “thực phẩm xanh”.

Đối với khu vực này, việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi hệ thống thực phẩm xanh một cách có hệ thống và bền vững không chỉ là lựa chọn về môi trường hay kinh tế, mà còn là một giải pháp then chốt để củng cố khả năng chống chịu của hệ thống thực phẩm ở cả cấp độ khu vực và toàn cầu. Thực phẩm xanh là một phần không thể thiếu đối với sinh kế, chế độ ăn uống và truyền thống văn hóa của các cộng đồng ven biển ở Đông Á, đặc biệt là tại Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Nền kinh tế vốn lấy việc sử dụng bền vững tài nguyên biển làm trọng tâm đang hỗ trợ sinh kế cho hàng triệu người. Khu vực này cũng chiếm phần lớn sản lượng nuôi trồng thủy sản toàn cầu, trong đó Trung Quốc, quốc gia sản xuất thủy sản lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 35,5% tổng sản lượng cá và hải sản toàn cầu vào năm 2022.

Tuy nhiên, nếu cho rằng việc mở rộng hệ thống thực phẩm xanh sẽ tự động nâng cao an ninh lương thực là một quan niệm sai lầm. Nhiều ngư trường ở biển đang bị khai thác quá mức, đòi hỏi phải chuyển đổi từ mô hình mở rộng sang sản xuất được tối ưu hóa về mặt sinh thái. Khu vực này cũng đang phải đối mặt với những thách thức ngày càng gia tăng như suy thoái ven biển, khai thác quá mức và ô nhiễm do nuôi trồng thủy sản. Tại Nhật Bản, sản lượng cá sụt giảm và lực lượng lao động già hóa đang đe dọa tính bền vững của các ngư trường quy mô nhỏ, do đó cần chuyển sang mô hình nuôi trồng thủy sản giá trị cao và ít tác động đến môi trường.

Nuôi trồng thủy sản đa tầng tích hợp (IMTA) là một cách tiếp cận đầy hứa hẹn nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu suy thoái môi trường. IMTA đạt được sức hút đáng kể ở Trung Quốc, đặc biệt là ở vịnh Sanggou, nơi chiếm khoảng 40% sản lượng nuôi trồng thủy sản của cả nước. Bằng cách nuôi các loài như cá mú Nhật Bản, hàu Thái Bình Dương và rong biển Gracilaria cùng lúc, các hệ thống IMTA của Trung Quốc tạo ra chu trình dinh dưỡng khép kín, giảm tác động môi trường. Tương tự như vậy, các hệ thống nuôi ghép của Nhật Bản phát triển thành các mô hình có khả năng giải quyết các thách thức tương tự. Hàn Quốc cũng đạt tiến bộ đáng kể trong việc thúc đẩy nuôi trồng thủy sản ít carbon, đặc biệt là thông qua nuôi trồng quy mô lớn các loài rong và nhuyễn thể có khả năng hấp thụ carbon và hỗ trợ sức khỏe hệ sinh thái biển.

NGHI VĂN