Đó là trời vời vợi xanh, là nắng óng ả vàng, là đường thênh thang vắng. Là một ban trưa trong veo tựa cổ tích, với tất cả những gì nên thơ nhất của tiết đầu xuân. Trên chuyến xe hồi hương, lần đầu tiên sau nhiều năm xa cách, tôi khát khao được trở về quê, để tìm lại những hoài niệm ấu thơ, để neo mình vào chốn xưa thương nhớ.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Quê tôi cách thành phố chừng hơn trăm cây. Đủ gần để nếu có lòng, mỗi năm một chuyến xe trở về cũng chẳng phải chuyện khó. Thế mà lại như rất xa, đến nỗi lần nào nghe ông bà bàn chuyện về quê, tôi cũng vô thức viện đủ lý do chối từ, bởi công việc bận rộn, bởi lịch trình khó khớp, bởi đường về quá đỗi gian nan, kéo khoảng cách giữa lòng mình và quê dài ra vô cùng. Để rồi đến một ngày, tôi chợt nhận ra, chim rồi sẽ bay về tổ, lá rồi sẽ rụng về cội. Và tôi, rồi cũng có lúc nhớ quê đến quay quắt, cồn cào. Tôi thèm được trở về quê, như con thuyền lênh đênh thèm được đậu lại bến xưa.

Hơn một trăm cây số bôn ba. Quang cảnh bên ngoài từ nhộn nhịp hóa yên vắng. Đường dưới chân cũng từ xám đen màu nhựa thành đỏ nâu sắc đất. Bóng cây um tùm hai bên được thay thế bởi cỏ hoa rờm rợp. Tôi thấy hàng chuối dại ngắt xanh tàu lá, hoa xuyến chi nở trắng trời xuân, thấy dăm mái nhà nhấp nhô cao thấp, cả con mương trong veo ôm trọn xóm làng. Ngày nắng ngọt có gió mơn man như hôm nay, dòng nước ấy sóng sánh như một dải lụa mảnh, ánh xạ cái lấp lánh của vạn ngàn vụn sáng từ trời. Đây đó mấy mảng bèo trôi như một nét cọ thơ tinh tế, đàn vịt nhà ai nhẩn nha kiếm ăn như điểm vào bức họa đẹp cái dân dã rất đời.

Tháng năm rộng dài đã để lại nhiều đổi thay trên mảnh đất quê hương. Con đường làng mấp mô giờ ngay hàng thẳng lối. Những nếp nhà một thuở thấp lùn, lụp xụp nay được sang sửa đẹp đẽ, nằm lặng yên dưới bóng râm giàn hoa giấy trổ bông. Vạt phi lao năm nào chạy chơi trốn tìm không còn nữa, nhường chỗ cho tòa nhà văn hóa khang trang. Cả chiếc cầu tre hồi ấy tôi luôn phải rón rén nhón chân qua, người ta cũng đã thay bằng cầu đá cong cong nối đôi bờ mương rậm rì cỏ dại. Quê hương giờ, trong cái thân quen lẫn nhiều chút xa lạ. Tôi ngỡ ngàng ngắm quê thay da đổi thịt, bớt đi chút gì chân chất ngày xưa, lại nhiều thêm nét chỉn chu, hiện đại của những biến chuyển ngày nay. Riêng tôi lặng lẽ một nỗi tiếc nhớ. Nhớ lắm những tháng năm quê ôm tôi vào lòng, chăm chút cho tôi bằng cái lạc hậu, đơn sơ nhưng nghĩa tình riêng mình.

Xe dừng tại đầu làng để chúng tôi tự đi bộ vào. Cây đa già vẫn đứng đó bầu bạn cùng thời gian, còn nhà tổ tôi, vẫn vững chãi dẫu đã rêu phong năm tháng. Và vẫn đó chuồng bồ câu cũ kỹ trên nóc từ đường, gian bếp hẹp ám mùi rơm rạ, mảnh vườn nhỏ xanh ngắt bốn mùa. Vẫn đó những gương mặt quen thuộc của họ hàng thân thích, giờ đã thêm ít nhiều phong sương, chỉ duy tiếng nói và nụ cười vẫn vậy, vẫn hấp háy mừng, lấp lánh vui đón cháu con về chơi.

Ông trẻ là em ruột ông nội tôi, bao năm qua vẫn canh giữ nhà tổ, canh giữ chốn về cuối cùng của dòng họ. Ông vui lắm mỗi lần chúng tôi từ thành phố về thăm. Tôi nhận ra điều ấy bởi gò má nhếch cao, đuôi mắt nheo lại hằn sâu những vết chân chim, cả điệu cười sang sảng và giọng nói hồ hởi đậm đặc hơi thở vùng miền. Tôi nhận ra điều ấy bởi mâm cơm tẩy trần thịnh soạn như cơm cỗ, bọc quà quê soạn sẵn từ bao giờ, gói ghém cây nhà lá vườn cùng ít đặc sản địa phương. Của không hiếm cũng chẳng quý nhưng là thân tình nồng hậu và có lẽ cũng là chút mong mỏi rằng khi rời đi, chúng tôi sẽ mang theo thứ gì thuộc về quê, để thêm gắn bó với mảnh đất và con người nơi đây, dẫu chỉ chút ít.

Khoảnh khắc ấy, tôi chợt nhận ra, mình yêu quê nhiều hơn mình tưởng, cũng nợ quê nhiều hơn mình nghĩ. Cái nắm tay bịn rịn của bà trẻ trước khi lên xe gieo vào tim tôi một điều gì nặng trĩu, đủ để khóe mắt cay cay muốn khóc. Khóc vì cánh chim thiên di rốt cuộc vẫn phải bay đi. Cũng khóc vì lần này, nó đã để lại nơi chôn nhau cắt rốn một niệm tưởng khắc sâu, để dù bay bổng nơi đâu, vẫn biết lần theo thương nhớ tìm về…

THÙY LINH