Trung Quốc vừa kêu gọi tổ chức cuộc tranh luận tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về sự bất ổn thương mại và cách tổ chức này nên phản ứng trước “những cú sốc thuế quan” gần đây.

Trụ sở Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tại Geneva (Thụy Sĩ). Ảnh: AFP

Theo AFP, ngày 18-2, phát biểu tại phiên họp đầu năm 2025 của Đại hội đồng WTO, Đại sứ Trung Quốc tại WTO Lý Thành Cương nhấn mạnh lên án việc Mỹ đã đơn phương và tùy tiện áp đặt hoặc đe dọa áp thuế với các đối tác thương mại, trong đó có Trung Quốc, công khai vi phạm quy định WTO và Bắc Kinh kiên quyết phản đối các biện pháp như vậy.

Ông Lý Thành Cương cho rằng “những cú sốc thuế quan” nêu trên làm gia tăng bất ổn kinh tế, phá vỡ thương mại toàn cầu và có nguy cơ gây lạm phát trong nước, bóp méo thị trường, hoặc thậm chí dẫn đến suy thoái toàn cầu. Bên cạnh đó, chủ nghĩa đơn phương của Mỹ cũng đe dọa phá vỡ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật định.

Cuộc thảo luận nói trên của WTO đánh dấu lần đầu tiên những căng thẳng thương mại leo thang được đưa vào chương trình nghị sự chính thức của Hội đồng tổng quát, cơ quan ra quyết định hàng đầu của tổ chức này. Theo Reuters, trước cuộc họp, các phái đoàn thương mại nhận định rằng không có khả năng đạt được kết quả ngay lập tức. Tuy nhiên, phản ứng của các quốc gia có thể cho thấy nguy cơ leo thang căng thẳng thương mại sau các biện pháp của Mỹ. 

Trong khi đó, Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala kêu gọi 166 thành viên kiềm chế trả đũa nhằm tránh cuộc chiến thương mại. Bà kêu gọi các nước sử dụng bối cảnh thương mại mới như một “điểm uốn” để thúc đẩy các cải cách WTO như đã mong đợi từ lâu. WTO đang nâng cấp cơ sở dữ liệu phân tích thuế quan của mình và sẽ ra mắt phiên bản mới vào ngày 4 -3, theo AFP.

Một số đại diện thương mại đánh giá việc Trung Quốc đưa vấn đề này ra thảo luận để chứng minh Bắc Kinh luôn cam kết tuân thủ các quy tắc của WTO, qua đó tranh thủ sự ủng hộ trong các cuộc đàm phán thương mại toàn cầu hiện tại. “Trung Quốc muốn thể hiện mình là quốc gia có lý lẽ và trách nhiệm”, một đại biểu bình luận với Reuters. Lời kêu gọi của Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Trump quyết định áp thuế bổ sung 10% với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Bắc Kinh đã phản ứng lại bằng cách áp thuế trả đũa và đệ đơn kiện Mỹ lên WTO. Giới phân tích cho rằng, Trung Quốc sẽ đáp trả tương tự đối với bất kỳ hành động nào tiếp theo của Mỹ mà họ coi là biện pháp bảo hộ hoặc con bài mặc cả, trong đó biện pháp khả thi sẽ là cắt giảm nhập khẩu hàng nông sản hoặc máy bay của Mỹ trong bối cảnh Bắc Kinh có các lựa chọn thay thế từ các quốc gia khác, Giáo sư tài chính Chen Zhiwu tại Đại học Hồng Kông (Trung Quốc) trao đổi với SCMP.

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tại WTO không phải là vấn đề mới mà đã tồn tại từ trước khi ông Trump trở lại nắm quyền. Bắc Kinh cáo buộc Washington vi phạm các quy tắc thương mại quốc tế, trong khi Mỹ cho rằng Trung Quốc không xứng đáng với quy chế quốc gia đang phát triển, vốn giúp Bắc Kinh được hưởng các ưu đãi đặc biệt theo quy định của WTO. Dưới thời chính quyền Trump, Mỹ đã tuyên bố rút khỏi hoặc giảm bớt sự tham gia vào nhiều tổ chức quốc tế, nhưng WTO chưa trở thành tâm điểm của Nhà Trắng. Tuy nhiên, tân Đại diện thương mại Mỹ, ông Jamieson Greer, từng gọi WTO là tổ chức có nhiều khuyết điểm, báo hiệu lập trường cứng rắn hơn của Washington trong thời gian tới.

Về kế hoạch áp thuế quan đối ứng với tất cả các đối tác thương mại của Tổng thống Trump, Tân Hoa xã dẫn lời ông Gary Clyde Hufbauer, thành viên cấp cao không thường trú tại Viện Kinh tế quốc tế Peterson, nhận định, Tổng thống Trump đã đơn phương tự định nghĩa lại ý nghĩa của nguyên tắc “có đi có lại” để áp dụng trên cơ sở từng mục, từng quốc gia, thay vì hướng đến sự cân bằng tổng thể theo tinh thần đàm phán của WTO. “Với sự có đi có lại, theo định nghĩa của Trump, thuế quan của Mỹ có thể sẽ cao hơn trung bình từ 10 đến 15 điểm phần trăm. Thuế quan thực sự gây tổn hại đến chính kinh tế Mỹ, vì vậy chúng sẽ làm giảm tăng trưởng GDP”, ông Hufbauer cho biết.

THƯ LÊ