Ba quốc gia lớn ở Đông Á là Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc có điểm chung đáng chú ý là tỷ suất sinh dưới mức 1,5, ngưỡng được xem là “siêu ít”.

Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản gần đây cho biết, tổng số ca sinh trên toàn quốc chỉ đạt khoảng 686.000 trẻ, lần đầu tiên trong lịch sử giảm xuống dưới mốc 700.000, kể từ khi bắt đầu thống kê vào năm 1899. Tỷ lệ sinh tại Nhật Bản tiếp tục giảm năm thứ 9 liên tiếp, xuống mức thấp kỷ lục vào năm 2024. Tỷ suất sinh giảm xuống còn 1,15, mức thấp kỷ lục so với mức 1,2 của năm 2023. Đây là mức thấp nhất kể từ khi số liệu được thống kê vào năm 1947. Mức này thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 2,1 để duy trì dân số ổn định. Tại Tokyo, tỷ suất sinh giảm còn xuống dưới 1,0 năm thứ hai liên tiếp. Tốc độ sụt giảm thậm chí đã xảy ra trước dự báo của chính phủ tới 15 năm.

Theo Bloomberg, dữ liệu này nhấn mạnh thách thức lớn mà chính phủ đang đối mặt khi cố gắng đảo ngược xu hướng ở một trong những xã hội già hóa nhất thế giới. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba triển khai một loạt các chính sách nhằm giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, bao gồm mở rộng trợ cấp liên quan đến trẻ em và giáo dục trung học miễn học phí; bảo đảm bồi thường toàn bộ tiền lương cho một số cặp vợ chồng cùng nghỉ phép chăm sóc con cái và cải thiện điều kiện làm việc cho nhân viên chăm sóc trẻ em và điều dưỡng.

Sự sụt giảm liên tục về số ca sinh đang làm dấy lên lo ngại về tương lai của hệ thống an sinh xã hội Nhật Bản. Chương trình lương hưu công cộng của quốc gia đang chịu áp lực ngày càng tăng, với số người đóng góp ít hơn và số người nhận tăng lên. Chi phí an sinh xã hội tăng vọt của Nhật Bản đang gây áp lực lớn hơn nữa lên tài chính công. Thị trường lao động cũng được dự kiến tiếp tục chịu áp lực khi có thể thiếu tới 6,3 triệu lao động vào năm 2030 nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, theo ước tính của Viện Nghiên cứu Persol.

Trong khi đó, tại Hàn Quốc, theo Korea Times, tỷ suất sinh năm 2024 chỉ ở mức 0,75. Mặc dù tăng nhẹ so với mức 0,72 của năm 2023 nhờ số lượng kết hôn tăng lên, nhưng đây vẫn là quốc gia duy nhất trong Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) có tỷ suất sinh dưới 1,0. Dân số Hàn Quốc ghi nhận đà giảm tự nhiên 5 năm liên tiếp kể từ năm 2020. Số trẻ sơ sinh chào đời tại nước này năm 2024 là 238.000 trẻ, tăng 8.000 trẻ so với một năm trước đó. Tuy nhiên, số ca tử vong là 358.000 người, dẫn đến dân số Hàn Quốc giảm tự nhiên 120.000 người trong năm ngoái.

Ở Hàn Quốc, do gánh nặng nuôi con quá lớn, nhiều gia đình chỉ sinh một con. Trước tình hình đó, các chuyên gia đã lên tiếng kêu gọi chính phủ Hàn Quốc tăng cường hơn nữa các biện pháp khuyến khích kết hôn sinh con trong thời gian tới. Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đưa ra “10 cam kết lớn”, trong đó nhấn mạnh sẽ tăng dần độ tuổi hưởng trợ cấp trẻ em lên đến 18 tuổi. Tuy nhiên, dự báo tình trạng giảm dân số do ít sinh vẫn sẽ tiếp diễn. Theo ước tính của Chính phủ Hàn Quốc, dân số nước này vào năm 2072 sẽ còn 36,22 triệu người, giảm 30% so với năm 2022.

Tại Trung Quốc, tình trạng ít sinh cũng đang tiến triển nhanh chóng. Theo SCMP, số trẻ sinh ra trong năm 2024 là 9,54 triệu, chỉ bằng một nửa so với đỉnh cao gần nhất vào năm 2016. Chi phí nuôi dạy con cái và giáo dục cao, cùng với sự bất ổn về việc làm và nền kinh tế tăng trưởng chậm lại cũng khiến nhiều người trẻ tại đất nước đông dân thứ 2 thế giới không muốn kết hôn và sinh con. Chính quyền triển khai một loạt biện pháp nhằm giảm thiểu thách thức. Tháng 3-2025, Chính phủ Trung Quốc đề xuất miễn phí từng bước học phí cho giáo dục mầm non như mẫu giáo. Việc cấp trợ cấp nuôi con trên toàn quốc cũng đang được xem xét giảm gánh nặng cho các gia đình.

NGHI VĂN