Chính phủ Úc đang hoàn tất những bước cuối cùng để thực thi luật cấm trẻ dưới 16 tuổi sử dụng các nền tảng mạng xã hội lớn từ tháng 12-2025.

Trong các phòng thí nghiệm trên khắp nước Úc, những hệ thống thông minh đang “học” cách nhận diện tuổi của người dùng thông qua khuôn mặt, thậm chí cả chuyển động của bàn tay. Đây là một phần trong dự án thử nghiệm 53 công nghệ xác minh độ tuổi mà Canberra đang triển khai nhằm chuẩn bị cho luật cấm trẻ dưới 16 tuổi truy cập mạng xã hội, đạo luật đầu tiên trên thế giới quy định mức tuổi tối thiểu 16 cho việc sử dụng các nền tảng như TikTok, Instagram hay Snapchat. Với mức phạt lên tới 49,5 triệu đô la Úc (31,6 triệu USD), chính phủ nước này đang gửi thông điệp mạnh mẽ tới các “ông lớn” công nghệ toàn cầu.

Trung tâm của chiến dịch này là dự án thử nghiệm công nghệ trị giá 6,5 triệu đô la Úc (4,18 triệu USD), do chính phủ Úc phối hợp tổ chức phi lợi nhuận Age Check Certification Scheme có trụ sở tại Anh thực hiện.

Trong số các công nghệ đang được thử nghiệm, việc ước tính tuổi thông qua khuôn mặt bằng AI đang cho thấy hiệu quả ngày càng cao. Ông Allen cho biết, một số hệ thống có khả năng ước tính tuổi khá chính xác, với sai số chỉ trong khoảng một năm. Tuy nhiên, mối lo ngại lớn hiện nay là liệu những công nghệ này có đủ khả năng phát hiện các thủ thuật như trang điểm, bộ lọc ảnh hay công cụ chỉnh sửa hình ảnh, vốn có thể khiến trẻ em trông già hơn tuổi thật hay không.

Một điểm đáng chú ý là bà Julie Inman Grant, Ủy viên eSafety (Úc), cơ quan quản lý internet hàng đầu quốc gia, tiết lộ về một công nghệ đột phá đang được thử nghiệm. Theo bà, tuần trước tại Washington D.C., bà gặp một nhà cung cấp giải pháp xác minh độ tuổi đang sử dụng hệ thống AI theo dõi chuyển động tay, với tỷ lệ nhận diện thành công lên tới 99%. “Ví dụ, bạn giơ tay tạo dấu hiệu hòa bình, sau đó nắm lại thành nắm đấm trước camera. Hệ thống sẽ theo dõi chuyển động bàn tay của bạn. Và theo các nghiên cứu y học, dựa trên cách bạn cử động tay, nó có thể xác định được độ tuổi”, bà Grant giải thích.

Luật sửa đổi An toàn trực tuyến (quy định độ tuổi tối thiểu sử dụng mạng xã hội) năm 2024 được Quốc hội Úc thông qua tháng 11-2024 và sẽ có hiệu lực vào tháng 12-2025. Trước thời hạn này, Canberra dự kiến xác định chính xác những nền tảng nào sẽ bị áp dụng lệnh cấm thanh- thiếu niên, nhưng đã nêu tên Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok và X (trước đây là Twitter) là những mục tiêu chính. YouTube sẽ được miễn trừ khỏi quy định, điều này gây không ít bức xúc cho các nền tảng cạnh tranh. Giới chức Úc viện dẫn lý do là YouTube được sử dụng thường xuyên trong giáo dục.

Đáp lại, TikTok chạy quảng cáo trên các tờ báo Úc vào tháng trước, nhấn mạnh vai trò giáo dục của chính nền tảng này và khẳng định ứng dụng đang khuyến khích thanh – thiếu niên đọc sách và tham gia các hoạt động ngoài trời.

Luật mới đặt trách nhiệm lên vai các nhà điều hành nền tảng, buộc họ phải thực hiện các biện pháp hợp lý nhằm bảo đảm thực thi giới hạn độ tuổi, nếu không sẽ đối mặt với mức phạt lên tới 49,5 triệu đô la Úc (tương đương 31,6 triệu USD) cho các trường hợp “vi phạm có hệ thống”.

Sáng kiến của Úc đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa trên toàn cầu. Lãnh đạo phe đối lập New Zealand, ông Chris Hipkins, phát biểu hồi tháng trước: “Người Úc đã dũng cảm và chủ động giải quyết vấn đề này. Tôi cho rằng New Zealand cũng cần làm điều tương tự”. Ngay cả tại Mỹ, một số bang do đảng Cộng hòa kiểm soát như Florida cũng đang ban hành các đạo luật giới hạn độ tuổi tương tự mô hình của Úc.

Tuy nhiên, những thách thức thực tế vẫn rất đáng kể. Theo nghiên cứu của Ủy viên eSafety công bố năm ngoái, 44% trẻ em 8 đến 12 tuổi đang sử dụng các nền tảng mạng xã hội ngoài YouTube. Đáng chú ý, trong số trẻ có tài khoản mạng xã hội riêng, 84% cho biết cha mẹ biết rõ và phần lớn trong đó xác nhận chính cha mẹ hoặc người giám hộ đã hỗ trợ tạo tài khoản.

TRẦN ĐẮC LUÂN